Η Ιερά Πορνεία στη Συρία

Ο Ευσέβιος, επίσκοπος Καισαρείας που έζησε γύρω στα 260 – 340 μ.Χ., έγραψε μια βιογραφία του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου όπου μας πληροφορεί για την Ιερά Πορνεία των Φοινίκων. Συγκεκριμένα γράφει ότι οι Φοίνικες κάτοικοι της Ηλιουπόλεως, που είναι το σημερινό Baalbec, επέτρεπαν στις συζύγους τους καθώς και στις κόρες τους να εκπορνεύονται.

Και αυτό γινόταν μέχρι τα χρόνια του, αλλά ο Μέγας Κωνσταντίνος απαγόρευσε το έθιμο αυτό, γκρέμισε το ιερό και στη θέση του ανήγειρε χριστιανική εκκλησία με πρεσβύτερους και διάκονους έχοντας επικεφαλής επίσκοπο...

Η διδασκαλία τού φιλοσόφου Πλωτίνου όπως μας την μετέφερε ο μαθητής του Πορφύριος στις Εννεάδες

Από τον Πλάτωνα ο Πλωτίνος άντλησε την πεποίθηση πως μόνη πραγματική γνώση είναι η γνώση της ιδεώδους μορφής ενός υλικού πράγματος. Η φιλοσοφία – και όχι οι διάφορες μυστηριακές θρησκείες – είναι το μέσον για να απελευθερωθεί κανείς από την καταπίεση του υλικού κόσμου των ανθρώπων – που προσλαμβάνεται ως ένας κόσμος καταστροφής, βασάνων, πολέμου και πείνας, αρρώστιας και θανάτου – , αλλά επίσης και ως ένας κόσμος όπου λάμπει η αλήθεια και όπου οι φθαρτές εικόνες αποκαλύπτουν τα ιδεώδη αρχέτυπά τους...

Διόνυσος και Πρωτοελληνικά Φύλα

Τα ελληνικά ονόματα Διόνυσος, Πλούτος, Αρχέμορος, Σωσίπολις, Εριχθόνιος, μαρτυρούν πως τα Πρωτοελληνικά Φύλα υιοθετούν το Θείο Βρέφος της προελληνικής θρησκείας. Το όνομα κιόλας του θεού μας, παρουσιάζοντάς τον σαν «νύσον» ή «κούρον» του Διός, μαρτυρούν και το στάδιο, όπου Θείο Βρέφος, που έχει Μάνα μοναχά, αποχτά και Πατέρα...

Τα τελευταία ωμοφαγικά όργια του Διόνυσου

Ενώ πιστοί των αρχαίων θεών αναγνωρίζουν στα χαρακτηριστικά του Χριστού τα χαρακτηριστικά του Διονύσου και προσκυνούνε τον Διόνυσο – Χριστό˙ ενώ διπλόπιστοι αγωνιούν ανάμεσα στους δυο θεούς˙ ενώ πιστοί της νέας θρησκείας θυσιάζουνται στους αρχαίους και πιστοί της αρχαίας στους νέους βωμούς: άλλα πλήθη ξεμένουν ανυποψίαστα στις παλιές τους λατρείες...

Διονυσιακή “Μανία” και Μαντική

H “Μανία” σχετίζεται με τη Μαντική, όπως, για μιαν άποψη, κ’ η ετυμολογική συγγένεια το μαρτυράει. Οι τύποι του σχετισμού μαντικής και μανίας, είναι δύο: ο εκστασιασμένος μεταφέρεται στον κόσμο των πνευμάτων και των νεκρών ή με το στόμα του μιλεί το πνεύμα που τον κυριεύει. Τον πρώτο τρόπο οι Έλληνες τον μαθαίνουν περαστικά˙ τον δεύτερο τον έχουνε κληρονομήσει από τους Αιγαίους...

Χριστιανισμός: Το «Βιετνάμ» της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Παρ’ όλα αυτά, η πολιτική καταπίεσης σε βάρος των χριστιανών έχανε κάθε δυναμισμό. Οι παγανιστές πολέμιοί τους δεν επέτυχαν να αναχαιτίσουν τη δημοτικότητα του κινήματος και οι «διώκτες» αυτοκράτορες (εκτός ίσως από τον ίδιο τον Διοκλητιανό) είχαν πέσει έξω στους υπολογισμούς τους ως προς τον αριθμό και την αποφασιστικότητα των πιστών...

Τα όρια της αρχαίας ελληνικής θρησκείας

Η αρχαία θρησκεία ήταν θεμελιακά περιορισμένη και περιοριστική. Ήταν σε όλες τις περιόδους της έκφραση της θεσμισμένης κοινότητας, και έβλεπε τον άνθρωπο μόνο στο βαθμό που αυτός ήταν μέλος της κοινότητας – του γένους ή της πόλεως. Οι προσωπικές ανάγκες του ανθρώπου, πέραν από τους κοινωνικούς του θεσμούς, δεν ελήφθησαν ποτέ υπ’ όψιν...

Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΣΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

Η νομοθεσία του Κωνσταντίνου σχετικά με τον παγανισμό απλώς επαναλαμβάνει κάποια μέτρα που ανάγονται στην εποχή του Τιβέριου, στις αρχές του πρώτου αι. μ.Χ., και εμπνέονται από σκοπιμότητες πολιτικής και όχι θρησκευτικής φύσης. Αυτό είναι το νόημα της απαγόρευσης των θυσιών και της μαντικής ερμηνείας τους σε ιδιωτικές κατοικίες. Κατά τα άλλα, ο αυτοκράτορας έλεγε στους υπηκόους του: «πηγαίνετε στους βωμούς και στα δημόσια ιερά και τελέστε τις τελετές κατά τις συνήθειές σας»...

ΕΚΠΟΡΝΕΥΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΗΣ ΛΥΔΙΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΖΕΨΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΙΚΑ ΤΟΥΣ!

Για την Ιερά Πορνεία στην Λυδία έχουμε έξι μαρτυρίες συγγραφικές και μία επιγραφική. Η πρώτη μαρτυρία που έχουμε είναι του Ηροδότου που λέει ότι όλες ανεξαιρέτως οι κόρες των Λυδών «πορνεύονται» μαζεύοντας μ’ αυτό τον τρόπο την προίκα τους και το κάνουν αυτό ώσπου να παντρευτούν. Βρίσκουν δε τον άντρα μόνες τους[1]. Και σ’ άλλο σημείο (1.94) λέει ότι τα έθιμα των Λυδών είναι παραπλήσια με των Ελλήνων, μόνο που πορνεύουν τα κορίτσια τους («Λυδοί δε νόμοισι μεν παραπλησίοισι χρέωνται και Έλληνες, χωρίς ή ότι τα θήλεα τέκνα καταπορνεύουσι»)...

ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΑΣ

Από καιρό σε καιρό έρχονται στο φως αρχαιολογικά ευρήματα που μαρτυρούν μια κάποια αναστολή της γενικής υποχώρησης του παγανισμού. Στη Ζοάρα, μια τοποθεσία ακριβώς νότια της Νεκρής Θάλασσας, ο Θεανδρίτης, ένας θεός που λατρευόταν άλλοτε από τον Πρόκλο και τον Ισίδωρο, αντικαταστάθηκε από τον Άγιο Γεώργιο, το 515. Λιθάρια χαραγμένα με αφιερώματα του έκπτωτου θεού ξαναχρησιμοποιήθηκαν στη νέα τοιχοποιία, και μια επιγραφή με ημερομηνία 22 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς υμνεί με λυρισμό τη μετατροπή του αρχαίου ναού σε εκκλησία:

Εκεί που παλιά φώλιαζαν οι δαίμονες τώρα κατοικεί ο Θεός˙ εκεί όπου κάποτε το σκοτάδι άπλωνε τα πέπλα του τώρα λάμπει το φως της σωτηρίας˙ άγγελοι χορεύουν εκεί που κάποτε γίνονταν θυσίες στα είδωλα...

ΤΑΥΤΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΧΒΕ ΤΩΝ ΙΟΥΔΑΙΩΝ

Ο ακαταπόνητος Πλούταρχος πασχίζει να δείξει πως η λατρεία των Ιουδαίων είναι διονυσιακού τύπου: Ο αρχιερέας τους φορά στις γιορτές «μίτρα» και «νεβρίδα» χρυσοπλούμιστη, «ποδήρη χιτώνα» και «κοθόρνους» κ’ έχει κρεμασμένα από τη στολή του κουδούνια που σημαίνουν καθώς περπατεί, ως και παρ’ ημίν˙ μεταχειρίζουνται κρότους σε νυχτερινές τους τελετές (παρά τα νυκτέλια …) και χαλκοκρότους τας του θεού τιθήνας προσαγορεύουσι˙ απέναντι (;) του ναού δείχνουνται τα σχέδια θύρσου και ντεφιών˙ και ταύτα ουδενί δήπουθεν άλλω θεών ή Διονύσω προσήκεν. Τις ομοιότητες, αυλούς, τύμπανα, κισσούς, και το Χρυσό Κλήμα του ναού, τις βλέπει ο Τάκιτος, μα με κριτικότερο μάτι: Οι γιορτές του Διονύσου είναι χαρωπές και γελαστές, μα των Εβραίων ρυπαρές και παράλογες, λέει...

Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΠΡΟΚΛΟΣ ΣΤΟ «ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ» ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Οι Εθνικοί γίνονταν άνθρωποι των γραμμάτων και όχι της δράσης, όπως δείχνει το παράδειγμα του Ολυμπιόδωρου. Και η Αθήνα, όπου σπούδασε, έγινε το καταφύγιο του «στοχαστικού» παγανισμού. Για περισσότερο από μισό αιώνα η Αθήνα δοξάστηκε χάρη στην παρουσία του φιλόσοφου Πρόκλου, από το 430 ή 432 έως το θάνατό του στις 17 Απριλίου 485. Από τους Εθνικούς του 5^ου αιώνα, ο Πρόκλος είναι αναμφίβολα η πιο γοητευτική φυσιογνωμία, αλλά και μια από τις πιο γνωστές, χάρη στη βιογραφία του που έγραψε ο μαθητής και διάδοχός του Μαρίνος από τη Νεάπολη (ή Ναμπλούς) της Σαμάρειας. Είναι αλήθεια ότι η βιογραφία αυτή δεν είναι ισάξια ενός Πρόκλου, που στα εικοσιοχτώ του έγραψε έναν εξαιρετικό σχολιασμό του Τίμαιου του Πλάτωνα...

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΘΕΟΥ

Η θρησκεία του Δωδεκάθεου ως συνόλου, εμφανίζεται για πρώτη φορά και αυτή στην Αθήνα του 6^ου αιώνα. Ο πρώτος βωμός των Δώδεκα θεών αφιερώθηκε από τον Πεισίστρατο, εγγονό του τυράννου, μας πληροφορεί ο Θουκυδίδης[1]. Το Δωδεκάθεο, ως ένα σώμα θεών, εξέφραζε τη συσπείρωση και συνεπώς την ισχύ της πόλεως. Και γι’ αυτό ακριβώς, η μοίρα του είναι συνδεδεμένη με τη μοίρα της. Ο Πεισίστρατος, που το καθιέρωσε, θέλησε να ενισχύσει με αυτό τον τρόπο την αθηναϊκή ενότητα, αφού κάθε θεός λατρευόταν από μια από τις φυλές των Αθηνών (ο Άρης στις Αχαρνές, ο Ποσειδώνας στο Σούνιο, η Άρτεμις στη Βραυρώνα κ.ο.κ.) και την εκ της ενότητας υπεροχή της πόλης[2] σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο...

Ο ΤΥΡΑΝΝΟΣ ΘΕΟΣ

Υπό τους όρους αυτούς, γίνεται φανερό ότι πάντως ο Δίας δεν ήταν «πατέρας θεών και ανθρώπων» [1], με τον τρόπο που νιώθουμε εμείς τον Θεό Πατέρα. Πρώτ’ απ’ όλα, ο Δίας δεν αναγνωριζόταν ως δημιουργός των ανθρώπων. Ούτε ο Όμηρος ούτε ο Ησίοδος μιλούν για δημιουργία του ανθρώπου από το Δία. Ο Πίνδαρος τονίζει ότι η Γη είναι η κοινή μητέρα και των θεών και των ανθρώπων [2].

Η έκφραση, λοιπόν, «πατέρας θεών και ανθρώπων» πρέπει να διαβάζεται ως αναφορά στην εξουσία του Δία, κι όχι στη δημιουργία του˙ ένιωθαν ότι στην εντολή του δεν μπορούσε κανείς να μην υποταχθεί [3]. Μόνον στους ελληνορωμαϊκούς χρόνους, ο Δίας αναγνωρίζεται ως όχι απλώς κυρίαρχος της φύσεως και του διέποντος αυτήν νόμου, αλλά και ως δημιουργός του ανθρώπου [4]. Ο Δίας όμως αυτός δεν είναι πια ο Δίας των αρχαίων, αλλά δάνειο όνομα του αγνώστου και κυριάρχου θεού...

Ο ΓΥΝΑΙΚΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΦΑΛΛΙΚΟΣ ΔΙΟΝΥΣΟΣ

Στα όργια του Μαιναδικού θιάσου πιστεύεται πως παρουσιάζεται ένας αρσενικός κορυφαίος. Η παρουσία του μαρτυριέται από τους μύθους που παρουσιάζουν τον Διόνυσο επικεφαλής των «τροφών» του κι από τις «Βάκχες» (στιχ. 115 Βρόμιος όστις άγει θιάσους, 140 ο δ’ έξαρχος Βρόμιος˙ πρβ και 136 κε), όπου ο λόγος για έναν κορυφαίο που ενσαρκώνει το θεό του θιάσου. Ένα υστερότερο επίθετο του Διόνυσου, Καθηγεμών, μπορεί να κατεβαίνει από το λειτούργημα του κορυφαίου τούτου...

ΙΕΡΗ ΔΙΑΠΑΡΘΕΝΕΨΗ (ΠΑΡΘΕΝΟΦΘΟΡΙΑ)

Έθιμα παρθενοφθορίας έχουμε τόσο στους αρχαίους λαούς όσο και σε σύγχρονους. Στη Ρώμη λατρευόταν ένας θεός με το όνομα Mutunus ή Tutunus, που όπως παραδίδει ο Αυγουστίνος αντιστοιχούσε με τον Πρίαπο των Ελλήνων, έναν φαλλικό θεό της γονιμότητας. Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει ότι πάνω στον πελώριο και απαίσιο φαλλό του οι νεόνυμφες υποχρεώνονταν να καθήσουν, σύμφωνα με ένα πολύ σεβαστό και θρησκευτικό έθιμο των ώριμων γυναικών...

ΥΠΗΡΞΕ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ;

Παρά τα λεγόμενα από τους παραμυθολόγους του νεοπαγανισμού, δεν υπήρξε πραγματική σύγκρουση μεταξύ χριστιανών και φιλοσόφων. Είναι πολύ πιθανόν οι φιλόσοφοι να απόρριπταν το χριστιανισμό. Οπωσδήποτε, μεταξύ των παγανιστών φιλοσόφων είναι εύλογος ένας θαυμασμός για τους μάρτυρες: η αντίσταση στη βία της εξουσίας και η έως θανάτου επιμονή στις αρχές, ήταν για τους φιλοσόφους του ελληνορωμαϊκού κόσμου απόδειξη φιλοσοφικού πνεύματος [1].

Οι  χριστιανοί απόρριπταν τη φιλοσοφία, όχι ως disciplina αλλά επειδή απόρριπταν τη σοφίαν του κόσμου τούτου [2], δεδομένου ότι η φιλοσοφία δεν είναι σε θέση «να βρει» το Θεό, δηλαδή να κατανοήσει το Θεό και το θέλημά Του. Και πάλι όμως, οι χριστιανοί δεν διέγραψαν τη φιλοσοφία, ως άκυρη και ανίσχυρη, αλλά θεώρησαν το κατά Χριστόν ζην ως φιλοσοφία, ως την αληθή φιλοσοφία...

ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΧΡΙΣΤΟΥ

Οι ταυτισμοί του Διονύσου με το Χριστό δεν λύνουν τα προβλήματα για όλους. Είναι οι πιστοί των αρχαίων θεών από τη μία και του νέου θεού από την άλλη. Είναι ακόμη ανάμεσα και στους δύο οι φανατικοί, θύτες ή θύματα ή και τα δύο, κ’ οι διπλόπιστοι τέλος. Αγιογραφικές πηγές παραδίνουν τη μνήμη Χριστιανών αθλητών που μαρτυρεύουν στους βωμούς του Διονύσου. Πρώτος έρχεται ο συνοδός του Παύλου Τιμόθεος που σκοτώνεται στα διονυσιακά «Καταγώγια» της Εφέσου. Από τα άλλα παραδείγματα ξεχωρίζει, με τα διονυσιακά θαύματα που τη συνοδεύουνε, η άθληση της αγίας μάρτυρος Τρυφαίνης, θυγατέρας συγκλητικού και χριστιανής από την Κύζικο, κέντρο λατρείας του Ταυρόμορφου Διονύσου...

Η ΛΑΪΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ

Στην περίοδο της Δημοκρατίας η διονυσιακή θρησκεία, καθιερωμένη σαν επίσημη θρησκεία, απλωμένη σ’ ολόκληρο τον Ελληνικό Κόσμο, αρμοσμένη στην ευκοσμία της αρχαίας πόλης και συμβιβασμένη με τον ελληνικό ορθολογισμό, ξεντύνεται την παλιά της φρενίτιδα κι αγριότητα και διοχετεύει μέσα από πνευματικά και καλλιτεχνικά ρεύματα τους θησαυρούς του αρχαίου ενθουσιασμού της. Ύστερα από το λαμπρό αυτό μεσουράνημα, η διονυσιακή θρησκεία βγαίνει από την αρχαία δημοκρατική πόλη και μπαίνει με κολοσσική επιβολή στις ελληνιστικές ηγεμονίες...

ΟΙ ΕΘΝΙΚΟΙ (ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΕΣ) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΟΙ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Σε όλη τη διάρκεια της Αρχαιότητας, ο «παγανισμός» ήταν ένα μωσαϊκό θρησκειών που συνδέονταν με τη καθεστηκυία τάξη. Ευσέβεια ήταν η «πίστη στους θεούς της πόλης» –  το καθήκον που κατηγορήθηκε ότι παραβίασε ο Σωκράτης – και κυρίως ο σεβασμός προς αυτούς. Οι τύποι ήταν σημαντικότεροι από την πίστη. Ο αντικομφορμισμός και η έλλειψη θρησκευτικότητας πήγαιναν χέρι – χέρι. Ωστόσο, τον 4^ο αιώνα, μετά τη μεταστροφή του Κωνσταντίνου (δηλαδή από το 312), το κράτος απέρριψε τις παλαιές λατρείες, φροντίζοντας όμως να διατηρεί την τάξη, να ενεργεί «χωρίς φασαρία ή οχλαγωγία» (sine turba ac tumultu), όπως αναφέρει ένας νόμος, και να προστατεύει τους απίστους, αν ήταν καλοί φορολογούμενοι (όπως οι κάτοικοι της Γάζας)...