Σλα Μαχαλάς: “Η Ευρωπαϊκή έκδοση”

Του Ταξιάρχη (Μάκη) Δημητρίου

Μια περιγραφή από τα χρόνια του μεσοπολέμου

Η ΠΟΛΛΗ ΟΜΟΡΦΙΑ, του κ. ΑΠ. ΖΟΡΜΠΑ*

"…Ήταν τις καλές μέρες. Τότε που η ψυχή της γενιάς μας δεν είχε αυλακωθεί από το φαρμακερό νυστέρι του πόνου και της φρίκης, που φέρνει ο πόλεμος. Τις κουκουβάγιες του πρώτου πολέμου είχαν πια λουφάξει τ’ αηδόνια της χαρούμενης κ’ ειρηνικής ζωής . . . Είχαμε μαζευτεί μια διαλεχτή συντροφιά πάνω στο λόφο του Αη – Λουκά, την ώρα  που το ανοιξιάτικο φεγγάρι ολοστρόγγυλο ξεπρόβαλε απ΄τα  βουνά της Εύβοιας.  

Στα πόδια του λόφου η Λαμία μοσχοβολούσε απ’ τις γαρδένιες, τα τριαντάφυλλα και τα νυχτολούλουδα. Από την κεντρική πλατεία ο αέρας έφερνε το φινάλε της "Αϊντας" που έπαιζε η μπάντα του Δήμου. Πέρα στα "Γύφτικα" ξεχώριζαν σερέτικα της λατέρνας και της ρομβίας.   Το φως του φεγγαριού πλημμύρισε το περίγυρο – γη, θάλασσα, ουρανό . . .

-'Μάγεμα η φύση κι όνειρο', είπε κάποιος που 'χε λατρέψει το Σολωμό.      

-'Νύχτα γεμάτη θάματα, νύχτα σπαρμένη μάγια', ψιθύρισε άλλος της παρέας .

*Το παραπάνω απόσπασμα το βρήκαμε στην ιστοσελίδα «Όψεις της Λαμίας» στην ενότητα «Περιοχές και συνοικίες». Το αφιερώνουμε σε αυτούς τους κατοίκους της γειτονιάς μας που αντιδρούν και μόνο στο άκουσμα των λέξεων ‘Γύφτικα’ ή ‘Σλα Μαχαλάς’ .

Ένα χρονικό

Αν μπαίνουμε στο κόπο να γράψουμε για το τι συνέβη τις τελευταίες μέρες δεν είναι γιατί επιζητούμε δικαίωση και επιβράβευση, αλλά γιατί πιστεύουμε ότι μέσα από τη διήγηση έρχεται η αλήθεια των γεγονότων και ταυτόχρονα η αποστασιοποίηση από τα συναισθήματα που αυτά έχουν προκαλέσει.

Με την ευκαιρία της γιορτής του Αγίου Γεωργίου και αφού είχαμε ήδη δημοσιεύσει ένα μέρος από την έρευνά μας, ασχοληθήκαμε με το αφιέρωμα στον Αϊ Γιώργη για να μοιραστούμε με τους ντόπιους και περαστικούς προσκυνητές αυτά που είχαμε μάθει για την ιστορία του παρεκκλησίου και άλλες πληροφορίες σε μία μικρή έντυπη έκδοση 14 σελίδων .

Με πολλή αγάπη κρατήσαμε το αρχικό όνομα όπως το είχαμε ήδη δημοσιεύσει «Ο Αϊ Γιώργης στο Σλα Μαχαλά» και μια υποσημείωση ότι το παρεκκλήσι είναι ο πυρήνας των ‘Γύφτικων’. Κατά τη διανομή των εντύπων μερίδα των κατοίκων της περιοχής εξανέστη γιατί γράψαμε ‘Γύφτικα’ τα ‘Γύφτικα’ και ‘Σλα Μαχαλά’ το ‘Σλα Μαχαλά’ θεωρώντας ότι θα βγάλει κακό όνομα η περιοχή .

Το όλο εγχείρημα κατέληξε σε διχογνωμία του συγγραφέα και της επιμελήτριας του κειμένου για το αν θα έπρεπε να αλλαχθεί ο τίτλος ή όχι.

Το επιχείρημα του συγγραφέα ήταν ότι έπρεπε να αλλαχθεί ο τίτλος για να ικανοποιηθεί το «αναγνωστικό» κοινό, ενώ η επιμελήτρια έφερε παραδείγματα από τον Καζαντζάκη που μετά βίας σώθηκε από τον αφορισμό έως τον Γαλιλαίο που επέμεινε μέχρις εσχάτων ότι η γη γυρίζει και αρνήθηκε την αυτολογοκρισία.

Τελικά επικράτησαν και οι δύο απόψεις. Έγινε αλλαγή του εξωφύλλου στα μισά έντυπα, έκδοση η οποία ονομάστηκε «Ευρωπαϊκή»  ενώ τα υπόλοιπα μισά παρέμειναν ως είχαν.

Το αποτέλεσμα;

Ο πολτός.

Για να καταλάβετε τι εννοούμε, θα σας πούμε μια ιστορία:

Μέχρι το 1965, τα σχολικά βιβλία της ιστορίας ήταν αντιγραφές όσων είχαν συστηματικά αντιγράψει τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο με ανακρίβειες και ελλείψεις. Ο Γεώργιος Παπανδρέου τόλμησε να προχωρήσει στην αλλαγή του σχολικού βιβλίου για το Βυζάντιο από τον Κώστα Καλοκαιρινό που κυκλοφόρησε λέγοντας ιστορικές αλήθειες και σε σύγχρονη τότε μορφή (έγχρωμο με άρτια εικονογράφηση και επεξηγηματικούς πίνακες).  Σκοταδισμός και συντήρηση δεν άντεξαν κάποιες αλήθειες και με το διαχρονικό επιχείρημα ότι το έθνος απειλείται, αφόρισαν την έκδοση. Και μόλις η κυβέρνηση  Παπανδρέου ανατράπηκε, το βιβλίο πολτοποιήθηκε μετά από γνωμάτευση μιας πρωτοβάθμιας και μιας δευτεροβάθμιας επιτροπής «εν επισήμω τελετή» στα 1966. Άδοξο τέλος για μια τόσο φιλόδοξη έκδοση.

Μπορεί το δικό μας βιβλίο να μην έγινε κυριολεκτικά πολτός, ωστόσο η  μαγεία της πρώτης μας έκδοσης και της χαράς μας είχαν πολτοποιηθεί .

Δυστυχώς στο πρώτο μας εισαγωγικό άρθρο ‘Τα παρεξηγημένα «Γύφτικα»’ ο τίτλος αποδείχθηκε προφητικός. Θέλαμε μέσα από αυτή τη διαδικασία της καταγραφής γεγονότων, στιγμών, αστείων και σοβαρών θεμάτων, να αναδείξουμε την ιδιαιτερότητα αυτής της συνοικίας – γενέθλιας δικής μου – παρεξηγημένης όπως τελικά αποδείχθηκε ιδιαίτερα από τους κατοίκους της.

Η αλήθεια είναι ότι το πρόβλημα δεν είναι ποτέ οι λέξεις. Το πρόβλημα είναι πάντα οι σκέψεις.

Βρεθήκαμε μπροστά σε ανθρώπους με σύμπλεγμα κατωτερότητας απέναντι στην ιστορία, που αδυνατούν να παραδεχτούν την αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα των γεγονότων, πρόθυμους να διαστρεβλώσουν την αλήθεια ίσα για να βολέψουν τις ψευδαισθήσεις τους.

Επειδή πιστεύουμε ότι τα τοπωνύμια είναι λαογραφικές δεξαμενές για την τοπική ιστορία, γεωγραφία, οικολογία, παράδοση, ήθη και έθιμα θεωρούμε ότι είναι καθήκον μας να τα διαφυλάξουμε και να τα παραδώσουμε στις νεότερες γενιές όπως αυτά προφέρονται από τους ντόπιους, αυτούσια, χωρίς αλλοιώσεις και χωρίς αλλαγές.

Τοπωνύμιο είναι το όνομα με το οποίο «βαπτίζεται» ένας συγκεκριμένος τόπος με κάποιο ιδιαίτερο και ξεχωριστό χαρακτηριστικό. Το σημαντικότερο είναι ότι δεν βαφτίζεται από κάποιον ειδικό αλλά από τους ίδιους τους κατοίκους που ζουν και κινούνται σε αυτόν και γνωρίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.

Τα «Γύφτικα» έχουν πάνω από χίλια χρόνια ιστορία. Ζήσανε πολέμους και κατακτητές. Βίωσαν φτώχεια και άνθηση. Είδαν χαρές και λύπες, γεννήσεις και θανάτους, με τις γενιές να διαδέχονται η μια την άλλη. Χτίστηκαν και γκρεμίστηκαν. Και ξανά… και πάλι. Άντεξαν στο χώρο και το χρόνο. Το όνομά τους είναι η ταυτότητά τους και η  πορεία τους.

Το μόνο που μας έδωσε πραγματική χαρά είναι ότι οι νέοι της περιοχής, μας ενθάρρυναν στην προσπάθειά μας και ξέρουμε ότι πλέον θα παρακολουθούν τις δημοσιεύσεις μας από αυτή τη σελίδα.

Για τα νέα αυτά παιδιά αξίζει να συνεχίσουμε.

ΈΡΕΥΝΑ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ