Ποια είναι η
στάση του σημερινού Ορθόδοξου κόσμου πάνω στο καυτό θέμα της χειροτονίας των
γυναικών; Η Ορθοδοξία βεβαίως δέχεται πως οι γυναίκες μπορούν να χειροτονηθούν
στον πρώτο από τους ανώτερους βαθμούς, σ’ αυτόν του Διακόνου. Στην αρχαία Εκκλησία
γυναίκες υπηρετούσαν ως διακόνισσες και, παρόλο που στη Δύση αυτές οι
διακόνισσες φαίνεται πως συνήθως θεωρούνταν ως «λαϊκό» παρά ως «χειροτονημένο»
υπούργημα, στην Χριστιανική Ανατολή χειροτονούνταν με τις ίδιες ευχές και
σύμφωνα ακριβώς με το ίδιο τυπικό που χειροτονούνταν οι διάκονοι, έτσι ώστε
υπάρχουν ισχυροί λόγοι που τις τοποθετούν στο ίδιο μυστηριακό επίπεδο με τους
άρρενες διακόνους...
Βοηθούσαν
ιδιαίτερα στο Βάπτισμα των γυναικών και εκτελούσαν επίσης ποιμαντικό έργο
μεταξύ των γυναικών της κοινότητας, αν και δεν φαίνεται πιθανόν πως κήρυτταν ή
πως βοηθούσαν στη διεξαγωγή της Λειτουργίας. Η τάξη των διακονισσών ουσιαστικά δεν
καταργήθηκε ποτέ στην Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά μετά τον έκτο ή έβδομο αιώνα
έπεσε σταδιακά σε αχρησία, και τελικά εξαφανίστηκε γύρω στον ενδέκατο αιώνα.
Πολλοί Ορθόδοξοι σήμερα θα επιθυμούσαν να δουν τον θεσμό των διακονισσών ν’
αναβιώνει, και το θεωρούν μάλιστα ως ζήτημα μεγάλης προτεραιότητας.
Αν οι
γυναίκες μπορούν να χειροτονηθούν στο βαθμό του διακόνου ως διακόνισσες,
μπορούν άραγε να χειροτονηθούν και στο βαθμό της ιερωσύνης; Η μεγάλη πλειοψηφία
των Ορθοδόξων θεωρεί πως αυτό είναι αδύνατο. Πρώτα – πρώτα επικαλείται τη
σταθερή πρακτική της Εκκλησίας για δύο χιλιετίες. Αν ο Χριστός επιθυμούσε τη
χειροτονία των γυναικών, ισχυρίζονται, θα είχε συμβουλέψει ανάλογα τους
Αποστόλους Του, και αυτοί θα υπάκουαν.
Η χειροτονία
των γυναικών στο βαθμό του πρεσβυτέρου δεν διαθέτει καμιά βάση στην Αγία Γραφή
και στην Παράδοση, και μετά από δύο χιλιάδες χρόνια δεν έχουμε δικαίωμα να
καινοτομήσουμε σ’ ένα τέτοιο σημαντικό ζήτημα. Αρκετοί Ορθόδοξοι θεολόγοι
χρησιμοποιούν «συμβολικά» ή «εικονικά» επιχειρήματα, τα ίδια που έχουν
αναπτύξει και ορισμένοι Ρωμαιοκαθολικοί: ο ιερέας στην Ευχαριστία εκπροσωπεί
τον Χριστό, και αφού ο Χριστός ήταν άνδρας, οφείλει και ο ιερέας να είναι του
ίδιου γένους. Άλλοι Ορθόδοξοι, ενώ αντιτίθενται στη χειροτονία των γυναικών,
βρίσκουν πως τα «εικονικά» επιχειρήματα δεν είναι πειστικά, και προτιμούν να
επικαλούνται μόνο την Παράδοση.
Υπάρχει όμως
ένας μικρός, αλλά συνεχώς αυξανόμενος αριθμός Ορθοδόξων που πιστεύει πως το όλο
ζήτημα δεν έχει ακόμη βρει από την πλευρά των Ορθοδόξων επισκόπων και θεολόγων
την ανάλυση εκείνη που του αξίζει. Είναι ελάχιστοι οι Ορθόδοξοι μέχρι τώρα, που
θα ισχυρίζονταν πως είναι υπέρ της χειροτονίας των γυναικών.
Υπάρχει όμως
μια ακόμη μεγαλύτερη ομάδα Ορθοδόξων που βρίσκει τα επιχειρήματα που έχουν
μέχρι τώρα αναπτυχθεί, είτε υπέρ είτε κατά της χειροτονίας, εντελώς ανεπαρκή.
Πιστεύουν πως είναι μεγάλη ανάγκη σήμερα να ξαναμελετήσουν οι Ορθόδοξοι ένα
ολόκληρο φάσμα βασικών θεμάτων: Τι είναι ιερέας; Πως μπορούμε να
ενεργοποιήσουμε ξανά την πλούσια ποικιλία διακονημάτων που υπήρχε στην αρχαία Εκκλησία;
Κατά πόσο οι απόψεις μας για τα λειτουργήματα, που αρμόζουν αντίστοιχα στον
άνδρα και την γυναίκα, δεν πηγάζουν από κάποια κληρονομικά πολιτιστικά
στερεότυπα, παρά από γνήσιες θεολογικές αρχές; Στο πνευματικό επίπεδο, ποια
σημασία θα πρέπει ν’ αποδώσουμε στη διαφοροποίηση των φύλων και στη
συμπληρωματικότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών; Υπάρχει εδώ ένα μυστήριο που δεν
έχουμε αρχίσει ακόμη να εξερευνούμε.
Αν πρέπει
εμείς οι Ορθόδοξοι να διερευνήσουμε αυτό το μυστήριο με μεγαλύτερο θάρρος και
φαντασία, είναι σίγουρο πως αυτό δεν μπορεί να γίνει μόνο από τους Ορθόδοξους
άνδρες. Η φωνή των Ορθόδοξων γυναικών πρέπει ν’ ακουστεί στην εκκλησιαστική
μας ζωή, μ’ έναν τρόπο που δεν έχει ακόμη συμβεί. Ευτυχώς αρχίζουν πλέον να
παίζουν έναν ενεργητικότερο ρόλο στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Στις Θεολογικές Σχολές
της Ελλάδας και της Ρωσίας, παραδείγματος χάριν, υπάρχει ένας ταχύτατα
αυξανόμενος αριθμός φοιτητριών, ενώ στις ΗΠΑ υπάρχουν ενεργητικοί και δυναμικοί
σύλλογοι συζύγων ιερέων. Όλα αυτά βεβαίως είναι ευπρόσδεκτα: αν πρόκειται η
Ορθοδοξία να δώσει μια δημιουργική μαρτυρία στον εικοστό πρώτο αιώνα, είναι
απαραίτητο να χρησιμοποιήσει στον μεγαλύτερο βαθμό τα χαρίσματα των γυναικών
της όπως και των ανδρών της.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΣΤΟΥ WARE «Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ»,
ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΑΚΡΙΤΑΣ», 1996
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου