ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΝΑΝΤΗΘΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΜΑΣ ΥΠΑΡΞΙΑΚΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ, ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥΣ

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα ν’ αναφέρω τον ρόλο του καπνίσματος στην ανεξαρτησία του νέου. Είμαι πεπεισμένος πια ότι στις μεσογειακές κοινωνίες το κάπνισμα χρησιμοποιείται ως τρόπος ανεξαρτησίας των νέων από τους γονείς τους. Γιατί ειδικά στις μεσογειακές κοινωνίες; Διότι είναι πολύ ισχυρότεροι οι οικογενειακοί δεσμοί και η οικογένεια είναι κυρίως παιδοκεντρική, με αποτέλεσμα οι γονείς να μην προετοιμάζονται για την ανεξαρτησία των παιδιών τους...

Έτσι, λοιπόν, η Ιταλία και η Ισπανία έχουν ποσοστό καπνίσματος στον πληθυσμό 30 – 40 %. Στους νέους είναι πολύ μεγαλύτερα τα ποσοστά αυτά. Πας στη Βόρεια Ευρώπη και Δυτική Ευρώπη – καλά για την Αμερική  ούτε λόγος να γίνεται – και τα ποσοστά πέφτουν στο10 – 15 %. Είναι αδύνατο, λοιπόν, να μην είναι πολιτισμικά τα αίτια αυτά.

Οι μεσογειακές χώρες χαρακτηρίζονται από παιδοκεντρική οικογένεια, η οποία δεν επιτρέπει εύκολα την ανεξαρτησία των παιδιών. Και έτσι ο νέος αναγκάζεται να βρει τρόπους συμβολικούς με τους οποίους θα πάρει την ανεξαρτησία του, οι οποίοι φυσικά είναι καταστροφικοί, όπως είναι το κάπνισμα. Ή όπως είναι η επικίνδυνη οδήγηση, καθώς και η οδήγηση χωρίς δίπλωμα, κάτι το οποίο συμβαίνει πολύ συχνά στο τόπο μας σε σύγκριση με τις άλλες χώρες. Στη Βόρεια Ευρώπη, ας πούμε, και στην Αμερική, αν δεν υπήρχε ο αλκοολισμός, μπορεί να μην είχαν τροχαία καθόλου.

Για να επιτευχθή η υπαρξιακή συνάντηση χρειάζονται ορισμένες προϋποθέσεις. Για παράδειγμα, χρειάζεται να μπορούμε να αντέχουμε τη συζήτηση με τους νέους μας γύρω από την ψυχαγωγία τους. Συνήθως, οποιαδήποτε συζήτηση ανοίξουν τα παιδιά μας γύρω από τα ενδιαφέροντά τους μας φαίνεται αφόρητη, τόσο βαρετή που ευχόμαστε να τελειώσει το συντομότερο. Ο καθένας είναι ελεύθερος να ακολουθήσει όποια τακτική τηρεί, αλλά η γνώμη μου είναι ότι δεν θα μπορέσουμε να συναντηθούμε με τους νέους μας υπαρξιακά και πραγματικά, εάν δεν θελήσουμε να γνωρίσουμε τον κόσμο τους.

Μπορεί να φαίνεται δύσκολο αυτό που λέω, ίσως και λίγο άκαιρο. Ότι ενώ τώρα είμαστε πενήντα χρονών άνθρωποι και ασπρίσαν τα μαλλιά μας, τώρα θα καθίσουμε να μάθουμε τα τραγούδια των νέων ή να μάθουμε υπολογιστές; Ναι, θα το κάνουμε! Και θα μάθουμε τα μουσικά γούστα των νέων μας και θα δούμε και ταινίες που βλέπουν στην τηλεόραση μαζί τους! Εάν θέλουμε να έχουμε συνάντηση με τους νέους μας πραγματικά υπαρξιακή! Αν ανήκετε σε εκείνους τους λίγους που έχουν δημιουργήσει πραγματική συνάντηση με τους νέους χωρίς να τα έχετε κάνει όλα αυτά, τότε ανήκετε στην εξαίρεση.

Εάν εμείς δίνουμε το μήνυμα ότι απορρίπτουμε τον κόσμο των ενδιαφερόντων του νέου μας, θα πρέπει αυτός να συναντήσει ανθρώπους που εκτιμούν τον δικό του κόσμο ενδιαφερόντων. Εάν εμείς δυσφορούμε για τους φίλους των παιδιών μας, θα αυτοσχεδιάζουν μόνοι τους στις επιλογές τους. Εάν εμείς αρνούμαστε να δούμε μια ταινία που θα δει ο νέος μας – δεν είναι χυδαίες όλες οι ταινίες, ούτε είναι κατωτάτης υποστάθμης, υπάρχουν και αξιόλογες – τότε θα επιχειρήσει να τις «μεταβολίσει» μόνος του. Και εν πάση περιπτώσει, μετά από μια ταινία, συζητώντας και επιχειρηματολογώντας, μπορεί σιγά – σιγά με τον καιρό να έχουμε συμβάλει στην καλλιέργεια των κριτηρίων του νέου μας, για να δει καλύτερες την επόμενη φορά.

Αυτά όμως, να θυμηθούμε τον τίτλο, με κανέναν τρόπο δεν μπορούν να είναι στρατηγική χειραγώγησης. Διότι στρατηγική θα πει πονηριά. Στρατηγική έχουν τα δύο μέρη που κάνουν πόλεμο. Σκέφτονται πονηρά και λένε: «Πως θα πρέπει να βάλω τον στρατό μου, για να περικυκλώσω τον αντίπαλο, για να μην έρθει να με απειλήσει;». Η στρατηγική για τον γονέα σημαίνει να σκέφτεται: «Πως θα μαζέψω το παιδί μου στο σπίτι περισσότερο, να μη γυρίζει έξω; Πως θα καταφέρω το παιδί μου να είναι ευχαριστημένο από μένα και να μην ντρέπεται πως είμαι απαρχαιωμένος; Πως θα ελέγξω αποτελεσματικώτερα τις κινήσεις του για να νοιώθω πιο ασφαλής;» κ. ά.

Αυτοί οι στόχοι θα γίνουν πραγματικότητα με την υπαρξιακή συνάντηση, αλλά δεν είναι ο στόχος αυτά. Αν είναι ο στόχος μόνο αυτά, τότε καταλήγουμε πάλι σε μια στρατηγική. Για να μη σας πω κιόλας πως οι νέοι είναι ικανοί να αντιληφθούν τη στρατηγική μας και να τη σαμποτάρουν, διότι καταλαβαίνουν πότε εμείς ενεργούμε πλαγίως για να εκμαιεύσουμε μια εύνοιά τους ή για να φερθούμε λαϊκιστικά. Όμως, το μήνυμα που θέλουμε να δώσουμε στο νέο μας είναι: «Με ενδιαφέρει να συναντηθώ μαζί σου ως πρόσωπο. Είσαι ένας θησαυρός, είσαι εικόνα του Θεού κι εγώ δεν σε ξέρω ακόμη, γιατί αλλάζεις εν τω μεταξύ, μεγαλώνεις, και θέλω να σε γνωρίσω! Άρα, τον διάλογο που θέλω να κάνω μαζί σου, δεν τον θέλω για να μιλάω εγώ στο 90% του χρόνου κι εσύ στο 10% και να σου πω τις απόψεις μου, αλλά θέλω να σε γνωρίσω καλύτερα για να χαρώ το πρόσωπο σου».

Δεν ξέρουμε καθόλου ο κάθε άνθρωπος πως δίνει τον αγώνα του και πως εκδηλώνονται τα καλά που έχει μέσα του. Για να μη σας πω ότι τα έχασα, όταν έμαθα ότι δύο από τους πιο δημοφιλείς τραγουδιστές των νέων και με πραγματικά τραγούδια ποιότητος, συχνάζουν στην Εκκλησία και εξομολογούνται. Δεν θα πω τα ονόματά τους, δεν έχει σημασία, αλλά θέλω να δείξω πως ο κάθε άνθρωπος δίνει την μάχη του από εκεί που βρίσκεται και δεν μπορούν να ομαδοποιηθούν οι άνθρωποι σε κατηγορίες «εσείς» και «εμείς», οι «απέναντι» και «εμείς». Αυτή η νοοτροπία είναι επιζήμια για τη σχέση του γονέα με το παιδί του.

Επομένως, όλα αυτά που περιλαμβάνονται στην έννοια «υπαρξιακή συνάντηση με τους εφήβους μας» σημαίνουν με λίγα λόγια ότι, αν θέλουμε αυτοί να βγουν από την κουλτούρα της τρέχουσας επιβλαβούς διασκέδασης, πρέπει εμείς να αλλάξουμε την κουλτούρα της γονεϊκότητάς μας.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΟΥ π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΘΕΡΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ «ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΗΣ» ΕΚΔΟΣΕΙΣ  ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ, 2010

            

π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΘΕΡΜΟΣ

Ο π. Βασίλειος Θερμός γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1957 και σπούδασε Ιατρική και Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι ψυχίατρος παιδιών και εφήβων. Είναι διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και επίκουρος καθηγητής Ποιμαντικής στην ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών. Έχει μετεκπαιδευθεί ως "επισκέπτης επιστήμων" (Visiting Scholar) στο Πανεπιστήμιο Harvard, στο Boston University, στο Boston College, και στο Andover Newton. Βιβλία και άρθρα του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Ρωσικά, Ρουμανικά. Για το σύνολο του έργου του έχει εκπονηθεί μεταπτυχιακή εργασία(master thesis) στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Balamand στον Λίβανο. Βασικά του ενδιαφέροντα αποτελούν η ποιμαντική παρουσία της Εκκλησίας, η θρησκευτικότητα σε συνάρτηση με την προσωπικότητα, η ψυχολογία και ψυχοπαθολογία του θρησκευτικού βιώματος και της θρησκευτικής συμπεριφοράς, η ψυχολογία του κληρικού και του εκκλησιαστικού οργανισμού, η ψυχολογία της θρησκευτικής διαστάσεως του πολιτισμού, ο διάλογος ψυχαναλύσεως και θεολογίας, τα ζητήματα λειτουργικής κ.α. Ασχολείται με την επιμόρφωση κληρικών και άλλων στελεχών της Εκκλησίας (Ελλάδα, Αμερική, Φιλανδία), ενώ διδάσκει και στην Θεολογική ακαδημία της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αλβανίας. Υπηρετεί στην Ιερά Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΘΡΟΥ: ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΡΑΣΑΝΤΕΣ