Η ΗΔΟΝΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΑΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ

Οι άνθρωποι υποτάσσονται μάλλον με ευκολία στους πάσης φύσεως θεσμούς εξουσίας – σε πολλές περιπτώσεις θα μπορούσε να μιλήσει κανείς και για την ηδονή της υποταγής ή για φανατισμένη υποταγή. Ποια μπορεί να είναι η αιτιολόγηση αυτής της διαπίστωσης;

Μια πιθανή ερμηνεία είναι ότι η υποταγή απαλλάσσει το άτομο από την ευθύνη, τη διακινδύνευση, την ελευθερία – το απαλλάσσει από το φόβο της ενηλικίωσης. Άλλοι – όχι το ίδιο το άτομο – αποφασίζουν, επιλέγουν, διακινδυνεύουν το λάθος, το άτομο πειθαρχεί, ακολουθεί. Η μητρική αγκαλιά και φροντίδα, η δύναμη και αυθεντία του πατέρα, η μετάθεση της ευθύνης των αποφάσεων στην προστατευτική αυτή στοργή και εγκυρότητα, βρίσκουν ένα ποθητό υποκατάστατο σε εξουσιαστικούς θεσμούς και πρόσωπα. Είναι μια ηδονική καθυστέρηση του απογαλακτισμού, βολική άρνηση της ενηλικίωσης...

Το μυστικό της ετοιμότητας των ανθρώπων να υποταχθούν, να πειθαρχήσουν σε κάθε μορφής εξουσία, είναι μάλλον η ανάγκη αναπλήρωσης της πατρικής και μητρικής προστασίας, ο φόβος της ελευθερίας.

Περισσότερο από άλλα είδη εξουσίας, οι θρησκευτικοί θεσμοί και τα ιερατεία ανταποκρίνονται στη φυσική ανάγκη του ανθρώπου για ηδονική υποταγή. Οι λόγοι φανεροί: Προσφέρουν απαλλαγή από τον τρόμο της άγνοιας, βεβαιότητες και πεποιθήσεις (για το απρόσιτο υπερβατικό) περιβεβλημένες το κύρος του ιερού ή της αποκάλυψης. Προσφέρουν εγγυήσεις αιώνιας επιβίωσης του ατόμου και συγκεκριμένες πρακτικές για την «αντικειμενική» εξασφάλιση αυτής της «σωτηρίας». Συντηρούν με εκπληκτική επιδεξιότητα (διαχρονικά – μέσα στους αιώνες) την ανάγκη του ανθρώπου για το θαύμα, το μυστήριο, και το κύρος – ευνοούν ένα παρατεινόμενο (δίχως διακινδυνεύσεις ή ανασφάλειες) παιδισμό εξάρτησης από αυθεντίες. 

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ «ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΙΚΑΡΟΣ», 2006

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ

Ο Χρήστος Γιανναράς είναι σύγχρονος Έλληνας καθηγητής φιλοσοφίας και συγγραφέας. Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 10 Απριλίου 1935. Σπούδασε θεολογία στην Αθήνα και φιλοσοφία στη Βόννη και το Παρίσι.

Γέννηση: 10 Απριλίου 1935 (ηλικία 80), Αθήνα

Εκπαίδευση: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Βιβλία: Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα 


ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΘΡΟΥ: ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΡΑΣΑΝΤΕΣ