Η ΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΩΝ, ΩΣ ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ

Με όργανο λοιπόν το ανθρώπινο πρόσωπο, το κακό δεν μπορεί να έχει αντικειμενικές διαστάσεις. Είναι η διαπίστωση στην οποία καταλήγει και ο κ. Τερζάκης, από άλλο δρόμο βέβαια. «Η δυσκολία απέναντι στο πρόβλημα του κακού, λέει, έγκειται στο ότι, για να κρίνεις το κακό ως κακό, θα μπεις στη σκοπιά του ανθρώπου. Έξω από τον άνθρωπο, έξω από τη σχετικότητα, κακό δεν νοείται». Αυτή η άμεση αναφορά του κακού στο ανθρώπινο πρόσωπο είναι ο ορισμός του.

Κακό είναι ό,τι βλάφτει το ανθρώπινο πρόσωπο, ό,τι επιβουλεύεται την ουσία της καθολικής αυτής υπόστασης, ό,τι δηλαδή αναιρεί τη μοναδικότητα και «ανομοιότητα» του προσώπου, τη δυνατότητα αυτοπροσδιορισμού του, με άλλα λόγια: την ελευθερία του απέναντι στην ομοιόμορφη «φύση». Κακό, επομένως, είναι κάθε μορφή υποταγής στο γενικό, στο είδος – το πρόβλημα του κακού είναι το ίδιο το πρόβλημα της ελευθερίας...

Ο ΑΓΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ

Το μέγα πρόβλημα του συνειδητού ανθρώπου είναι να κατανικήσει την φθορά του, δηλαδή να καθυποτάξει τον χρόνο και να πατήσει τον θάνατό του. Να γίνει αθάνατος. Πρόκειται για επιθυμία υπέρβασης τής μοίρας του, αφού αθάνατος στον κόσμο αυτό – άφθαρτος και αθάνατος, όπως ήρθε κι όπως είναι, δεν επιτρέπει ο αδέκαστος νόμος τής ζωής να μείνει. Σε κάποια στιγμή τής ζωής του, ριγμένος έξω από την υπομονή του μυστηρίου τής ύπαρξης, πράττει τον θάνατό του ο άνθρωπος, καθώς ο άνεμος τής απελπισίας τον σέρνει προς το σπαραχτικό σύνορο όπου ο χρόνος εκπνέει...

ΠΟΥ ΕΣΤΙΝ ΑΒΕΛ Ο ΑΔΕΛΦΟΣ ΣΟΥ;

Η Παλαιά Διαθήκη συνοψίζει εμπειρίες συγκλονιστικές του ανθρώπου, οι οποίες κατοπτρίζουν τον βίο των πολιτισμών της Μέσης Ανατολής, και οι οποίες επύκνωσαν και εβάθυναν και άστραψαν σε πνευματικό φως μέσα στην περιπαθή ψυχή του Ισραήλ. Σ’ αυτό λοιπόν το βιβλίο των βιβλίων τα πρώτα του δύο κεφάλαια αναφέρονται στο έργο του Θεού: είναι η δημιουργία του κόσμου και η δημιουργία του ανθρώπου. Και τα δύο επόμενα κεφάλαια αναφέρονται στο έργο του ανθρώπου: Είναι η άρνηση τής θειότητας (προπατορικό αμάρτημα) και η άρνηση της αδελφοσύνης (φόνος του Άβελ).

Ιδού γιατί το βιβλίο διέσχισε τις χιλιετίες. Διότι συνέλαβε τις θεμελιακές κατηγορίες τής ανθρώπινης κατάστασης στον κόσμο. Εφτά χιλιάδες χρόνια πολιτισμού μαρτυρούν πως οι κατηγορίες τής άρνησης της θειότητας και της άρνησης τής αδελφοσύνης λειτουργούν με αμείωτη ένταση. Η αιμάσσουσα γη περιφέρεται πορφυρή μέσα στην αγνή λευκότητα των άστρων...

ΜΙΑ ΝΕΡΑΪΔΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ!

Όλος ο κόσμος γνωρίζει το κόλπο των τριών ευχών: μια νεράιδα έρχεται αίφνης να σας ζητήσει να κάνετε τρεις ευχές που θα εκπληρώσει. Ποιος είναι αυτός που δεν άκουσε και ξανάκουσε αυτή την τραγική ιστορία; Ακόμη κι εγώ, που τα μαρτυρικά παιδικά μου χρόνια κύλησαν σ’ ένα σπιτικό όπου οι γονείς μου, διαδοχικά, μου σφυροκοπούσαν το κρανίο με μια σιδερόβεργα, την έχω ακούσει πάνω από χίλιες φορές.

Τι ξεδιάντροπες αρλούμπες! Πως είναι δυνατόν να ξεστομίζονται τέτοιοι παραλογισμοί; Γνώρισα μια νεράιδα μια φορά, και πιστέψτε με …

Αλλά προτιμώ να σας αφηγηθώ αυτή την περιπέτεια από την αρχή.

Μια μέρα, λοιπόν, που ο πατέρας μου, πιο μεθυσμένος απ’ ό,τι συνήθως, μου ’χε χώσει ένα χοντρό καρφί στο μέτωπο για να κρεμάσει έναν πίνακα που δεν εκτιμούσε ιδιαίτερα, είπα βαθιά μέσα μου;...

Ο ΣΟΛΩΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ

Δεν είναι μόνο μνημείο πνεύματος η Βίβλος, εξαιτίας της ριζικότητας με την οποία φωτίζει την ανθρώπινη εγκοσμιότητα. Είναι και μνημείο του έντεχνου λόγου, από τα κορυφαία. Πολλοί μεγάλοι λυρικοί ποιητές εφθόνησαν το λυρικό μεγαλείο του Άσματος των Ασμάτων. Και πολλοί άλλοι άντλησαν ρήματα ζωής από τον τραγικό λόγο του Ιώβ, από τον εξαγγελτικό λόγο των Προφητών, ή από τον αποκαλυπτικό λόγο των Ευαγγελίων.

Αλλά η Βίβλος είναι και μνημείο γλωσσικό, με την στενότερη έννοια. Τόσο η μετάφραση των Εβδομήκοντα της Παλαιάς Διαθήκης όσο και η πρωτοτύπως ελληνικά διατυπωμένη Καινή Διαθήκη συνιστούν ανεκτίμητο γλωσσικό θησαυρό. Οι συγγραφείς του ελληνισμού, που διαθέτουν αυξημένη αίσθηση της σημασίας και της σημαντικότητας της γλώσσας, καταφεύγουν στα κείμενα της Βίβλου για να αντλήσουν γλωσσικό υλικό, ενίοτε μοναδικό στην εκφραστική του δύναμη...

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΝΟΙΑ ΑΣΚΗΤΙΚΗ

Από κάθε μάθημα που μας δίνει η εποχή μας, σκληρό ή έμμεσο, συμφέρει να βγάζουμε το καλλίτερο για τον προσανατολισμό μας, εξωτερικό ή εσωτερικό, δίδαγμα. Ποιο δίδαγμα βγαίνει από τη «μορφωτική επανάσταση» της Κίνας, με τα σχετικά συμφραζόμενα; Αν το βρούμε – και χρειάζεται κάποιο θάρρος για να το βρούμε – τότε θα έχουμε κατορθώσει κάτι πιο γόνιμο από την αποδοκιμασία.

Η Κίνα του Μάο δοκίμασε, όπως κάθε χώρα με ιστορική θέση εκτεθειμένη, να δώσει μιαν απάντηση στο ερώτημα των καιρών. Η απάντηση που έδωσε, είναι μονοκόμματη, συνοπτική, πρωτόγονη. Ξεπερνάει όμως την πολιτική, φτάνει στο χώρο της ιδεολογίας˙ μας ανάγκασε προχτές να αναρωτηθούμε μήπως η ελευθερία είναι μια φαντασίωση αστική, καθυστερημένη από λάθος μέσα στον κόσμο μας, και γι’ αυτό έτσι θολή, παραζαλισμένη˙ μια έννοια που προσπαθεί να περισώσει κάτι από τον εαυτό της μέσα σ’ ένα σταυροδρόμι όπου φυσάνε χίλιοι άνεμοι. Βλέπει λοιπόν όχι μόνο ν’ αναρπάζονται ένα – ένα τα εξαρτήματα της περιβολής της, αλλά και να διαλύεται η ίδια, ν’ απομένει ίσκιος. Αποκρούω το ενδεχόμενο να σταματήσω εδώ...

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΙΣ «ΚΟΤΣΑΝΕΣ» ΤΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΤΟΥΣ

«Μη φοράτε κόκκινα ρούχα, γιατί το κόκκινο είναι το χρώμα του σατανά».

«Εσύ γιατί είσαι τόσο χοντρός;»

«Πως είσαι έτσι εσύ ρε κακομοίρα;»

«Στην αρχαία Αθήνα ψηφίζαν και οι γυναίκες».

«Πιλατεύω σημαίνει τα κάνω πιλάφι».

Μπαρούφες στα σχολεία. Ή χοντράδες, λόγων και έργων, των παιδαγωγών – καθηγητών προς τους μαθητές τους. Ζητήσαμε από δεκάδες μαθητές και μαθήτριες διαφορετικών τάξεων του Γυμνασίου και του Λυκείου κι από διαφορετικά σχολεία, να θυμηθούν γνωστικά ή παιδαγωγικά ατοπήματα των δασκάλων τους. Δειγματοληπτική κι ενδεικτική η παράθεση, τα παραδείγματα αφθονούν στην ελληνική εκπαίδευση...

ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ακριβώς ένα μήνα πριν απ’ το Πάσχα, ο κυρ Διονυσάκης απόχτησε ένα αρνί. Αυτό έγινε κυριολεχτικά στην τύχη.

Μια μέρα, δηλαδή, ο Τάκης ο Μπίμπας, ο φίλος του ο κουρέας και άσπονδος αντίπαλός του στο τάβλι, έβγαλε αυτό το αρνί στον κλήρο για ένα χιλιάρικο. Είδε και έπαθε να τον πείσει.

- Βρε, άσε με κάτω, χριστιανέ, έλεγε ο κυρ Διονυσάκης. Πρώτο και κύριο, εγώ είμαι άτυχος άνθρωπος.

- Έλα δω. Βάλε το δεκαεφτά και, αν δε σου πέσει, να μου πεις «φτου σου, ρε Μπίμπα!».

- Πρώτο και κύριο, τι να το κάνω εγώ ένα ολόκληρο πρόβατο;

- Αστειεύεσαι; Το Πάσχα έρχεται. Έχεις παιδιά, οικογένεια. Με ένα αρνί έντεκα κιλά θα τρως μια βδομάδα κρέας...