ΕΝΑΣ ΑΡΑΒΑΣ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΑΛΑΝΤΙΝ

Θα ’ρθει μια μέρα που ο Σαλαντίν θα μετανιώσει πικρά γι’ αυτή του την απόφαση. Στις 4 Σεπτεμβρίου η Ασκαλόν παραδίδεται˙ ακολουθεί η Γάζα που ανήκε στους Ναΐτες.

Ταυτόχρονα, ο Σαλαντίν στέλνει εσπευσμένα μερικούς εμίρηδες του στρατού του στην περιοχή της Ιερουσαλήμ, όπου καταλαμβάνουν πολλές περιοχές, όπως αυτή της Βηθλεέμ. Τώρα πια ο Σουλτάνος έχει μόνο μια επιθυμία: να στέψει τη νικηφόρο εκστρατεία του και την προσωπική του επιτυχία με την επανάκτηση της Ιερής πόλης...

Θα μπορέσει, όπως και ο χαλίφης Ομάρ, να μπει σ’ αυτόν το σεβαστό χώρο, χωρίς καταστροφές και αιματοχυσίες; Έστειλε στους κατοίκους της Ιερουσαλήμ ένα μήνυμα και τους καλεί να αρχίσουν διαβουλεύσεις, για το μέλλον της πόλης. Μια αντιπροσωπεία από τιτλούχους έρχεται να τον συναντήσει στην Ασκαλόν. Η πρόταση του νικητή είναι λογική: να του παραδώσουν την πόλη δίχως μάχη, οι κάτοικοι που το επιθυμούν μπορούν να φύγουν, αποκομίζοντας τα αγαθά τους. Οι ιεροί τόποι των χριστιανών δεν θα παραβιαστούν στο μέλλον όσοι θέλουν να έρχονται σε προσκύνημα δεν θα ενοχλούνται. Αλλά, προς μεγάλη κατάπληξη του Σουλτάνου, οι Φράγκοι θα απαντήσουν με τέτοιο θράσος, όπως στην περίοδο της παντοδυναμίας τους. Να παραδώσουν την Ιερουσαλήμ, την πόλη όπου πέθανε ο Χριστός; Αποκλείεται. Η πόλη τους ανήκει και θα την υπερασπιστούν μέχρις εσχάτων.

Τότε ο Σαλαντίν, αφού ορκίστηκε να καταλάβει την πόλη με το σπαθί, διέταξε τα στρατεύματα του που ήταν διασπαρμένα στις τέσσερις γωνίες της Συρίας, να συγκεντρωθούν γύρω από την Ιερή πόλη. Όλοι οι εμίρηδες καταφθάνουν. Ποιος Μουσουλμάνος δεν θα ’θελε να πει στον δημιουργό του την ημέρα της Κρίσης: πολέμησα για την Ιερουσαλήμ! Ή, ακόμη καλύτερα: πέθανα για την Ιερουσαλήμ σαν μάρτυρας! ο Σαλαντίν, στον οποίο ένας αστρολόγος είχε προβλέψει πως αν έμπαινε στην Ιερουσαλήμ θα έχανε το ένα μάτι, απάντησε: «Για να την πάρω, είμαι έτοιμος να χάσω και τα δύο μου μάτια!».

Μέσα στην πολιορκούμενη πόλη, την άμυνα είχε αναλάβει ο Μπαλιάν ντ’ Ιμπελέν, άρχοντας του Ραμλέχ, ένας άρχοντας ο οποίος, κατά τον Ιμπν αλ – Αθίρ, κατείχε μεταξύ των Φράγκων μια θέση σχεδόν ίση με αυτή του βασιλιά. Έφυγε από το Χιτίν, λίγο πριν την ήττα των ομοεθνών του και έπειτα κατέφυγε στην Τύρο. Επειδή η σύζυγός του βρισκόταν στην Ιερουσαλήμ, είχε ζητήσει το καλοκαίρι, από το Σαλαντίν, την άδεια να πάει να την πάρει, υποσχόμενος ότι δε θα οπλοφορεί, και θα περάσει μόνο μια νύχτα στην Ιερά πόλη. Όταν έφθασε εκεί, τον ικέτεψαν να μείνει, γιατί κανείς άλλος δεν είχε αρκετό σθένος να οργανώσει την αντίσταση.

Αλλά ο Μπαλιάν, που ήταν τίμιος άνδρας και δεν μπορούσε να δεχτεί την υπεράσπιση της Ιερουσαλήμ και του λαού της χωρίς να προδώσει τη συμφωνία του με το Σουλτάνο, κατέφυγε στον ίδιο το Σαλαντίν για να μάθει τι θα μπορούσε να κάνει. Ο Σουλτάνος, μεγαλόψυχος τον είχε αποδεσμεύσει από την υποχρέωσή του. Αν το καθήκον του τον προστάζει να μείνει στην Ιερά πόλη και να πάρει τα όπλα ας το κάνει! Κι επειδή ο Μπαλιάν ήταν απασχολημένος με την οργάνωση της άμυνας της Ιερουσαλήμ, και δεν μπορούσε πια να προφυλάξει τη γυναίκα του, ο Σουλτάνος της πρόσφερε μια ακολουθία για να την οδηγήσει στην Τύρο!

Ο Σαλαντίν δεν αρνιόταν τίποτα σ’ έναν άνθρωπο τιμής, έστω κι αν ήταν ο πιο θανάσιμος εχθρός του. Είναι αλήθεια ότι σ’ αυτήν ακριβώς την περίπτωση ο κίνδυνος είναι ελάχιστος.

Ο Μπαλιάν, παρά την ανδρεία του, δεν μπορεί στην πραγματικότητα να ανησυχήσει το μουσουλμανικό στρατό. Αν τα τείχη είναι γερά και ο φράγκικος πληθυσμός βαθιά δεμένος με την πρωτεύουσα του, τα μέσα των υπερασπιστών περιορίζονται σε ένα πολύ μικρό αριθμό ιπποτών και σε μερικές εκατοντάδες αστών χωρίς καμιά στρατιωτική πείρα. Στην Ιερουσαλήμ εξάλλου, οι ανατολικοί χριστιανοί, ορθόδοξοι και ιακωβίτες, είναι ευνοϊκοί προς τον Σαλαντίν. Πόσο μάλλον οι κληρικοί, οι οποίοι χλευάζονται συνεχώς από τους Λατίνους αρχιερείς. Ένας από τους σημαντικότερους συμβούλους του Σουλτάνου, είναι ένας ορθόδοξος ιερέας, ο Γιουσέφ Μπατίτ. Αυτός είναι υπεύθυνος των επαφών με τους Φράγκους καθώς και με τις ανατολικές χριστιανικές κοινότητες. Λίγο πριν την πολιορκία, ο ορθόδοξος κλήρος υποσχέθηκε στον Μπατίτ ότι θ’ ανοίξει τις πύλες της πόλης αν οι Φράγκοι επέμεναν πολύ καιρό.

Πράγματι η αντίσταση των Φράγκων θα ’ναι σύντομη αλλά θαρραλέα και δίχως αυταπάτες. Η κύκλωση της Ιερουσαλήμ αρχίζει στις 20 Σεπτεμβρίου. Έπειτα από έξι ημέρες, ο Σαλαντίν που στρατοπέδευσε στο Όρος των Ελαιών, ζήτησε από το στρατό του να επιτείνει την πίεση εν όψει της τελικής εφόδου. Στις 29 Σεπτεμβρίου, οι σκαπανείς καταφέρνουν να ανοίξουν μια ρωγμή στα βόρεια του τείχους, πολύ κοντά στο μέρος από το οποίο οι Φράγκοι άνοιξαν τη δική τους ρωγμή τον Ιούλιο 1099. Ο Μπαλιάν, βλέποντας ότι δε χρησιμεύει σε τίποτα η συνέχιση της μάχης, ζητάει άδεια και παρουσιάζεται στον Σουλτάνο.

Ο Σαλαντίν είναι αδιάλλακτος. Δεν πρότεινε στους κατοίκους, πριν από τη μάχη, τους καλύτερους όρους παράδοσης; Τώρα δεν είναι πια καιρός για διαπραγματεύσεις γιατί ορκίστηκε πως θα καταλάβει την πόλη με το σπαθί του, όπως είχαν κάνει και οι Φράγκοι! Ο μόνος τρόπος που θα τον αποδέσμευε από τον όρκο του, είναι να του ανοιχτούν οι πύλες της Ιερουσαλήμ και να του παραδοθεί εντελώς, δίχως όρους.

Ο Μπαλιάν επιμένει για να αποσπάσει την υπόσχεση ότι θα τους χαριστεί η ζωή, αναφέρει ο Ιμπν αλ – Αθίρ, αλλά ο Σαλαντίν δεν υπόσχεται τίποτα. Προσπαθεί να τον συγκινήσει αλλά άδικα. Τότε, του απευθύνεται με αυτό τον τρόπο: «Ω σουλτάνε, να ξέρεις πως σ’ αυτή την πόλη υπάρχει ένα πλήθος ανθρώπων που μόνο ο Θεός ξέρει τον αριθμό. Διστάζουν να συνεχίσουν τη μάχη γιατί ήλπιζαν ότι θα σεβαστείς τη ζωή τους όπως έκανες για πολλούς άλλους, γιατί αγαπούν τη ζωή και μισούν το θάνατο. Αλλά αν δούμε ότι ο θάνατος είναι αναπόφευκτος, τότε, μα το Θεό θα σκοτώσουμε τα παιδιά μας και τις γυναίκες μας, θα κάψουμε ό,τι έχουμε δε θα σας αφήσουμε για λάφυρο ούτε ένα δηνάριο, ούτε ένα ντιράμ ούτε έναν άνδρα, ούτε μια γυναίκα για να αιχμαλωτίσετε. Έπειτα, θα καταστρέψουμε τον Ιερό βράχο, το τέμενος αλ – Ακσά κι άλλα μέρη που κατέχουμε κι έπειτα θα σκοτώσουμε όλα τα άλογα και ζώα. Στο τέλος, θα βγούμε και θα πολεμήσουμε εναντίον σας, όπως αρμόζει να πολεμάς για τη ζωή σου. Κανείς από εμάς δε θα πεθάνει, πριν σκοτώσει πολλούς από σας».

Χωρίς να εντυπωσιαστεί από αυτές τις απειλές ο Σαλαντίν συγκλονίζεται από τα μέσα του συνομιλητή του. Για να μη φανεί πολύ συγκινημένος, γυρίζει στους συμβούλους του και τους ρωτά, αν θα μπορούσε να αποδεσμευτεί από τον όρκο του να κατακτήσει την πόλη με το σπαθί, προκειμένου να αποφευχθεί η καταστροφή των Ιερών τόπων του Ισλάμ. Η απάντηση είναι καταφατική, αλλά γνωρίζοντας την αδιόρθωτη μεγαλοθυμία του κυρίου τους, επιμένουν να αποσπάσει από τους Φράγκους μια οικονομική αποζημίωση, πριν τους αφήσει να φύγουν και αυτό, γιατί, η μακροχρόνια εκστρατεία είχε αδειάσει εντελώς τα ταμεία του κράτους.

Οι σύμβουλοί του, του εξηγούν πως οι άπιστοι είναι «δυνάμει» αιχμάλωτοι. Για να εξαγοράσει ο καθένας την ελευθερία του πρέπει να πληρώσει τα λύτρα που του αναλογούν: Δέκα δηνάρια για τους άνδρες, πέντε για τις γυναίκες και ένα για τα παιδιά. Ο Μπαλιάν δέχεται τον όρο, αλλά υπερασπίζεται τους φτωχούς που δεν μπορούν, λέει, να πληρώσουν τέτοιο ποσόν. Δε θα μπορούσε να ελευθερώσει επτά χιλιάδες απ’ αυτούς, για τριάντα χιλιάδες δηνάρια; Για μια ακόμη φορά η αίτηση έγινε δεκτή, παρά την αγανάκτηση των θησαυροφυλάκων. Ο Μπαλιάν, ικανοποιημένος διατάζει τους άνδρες του να καταθέσουν τα όπλα.

Και την Παρασκευή 2 Οκτωβρίου 1187, στις 27 ριαζάμπ του 583 της εγίρας, στην ίδια μέρα που οι Μουσουλμάνοι γιορτάζουν το νυχτερινό ταξίδι του προφήτη στην Ιερουσαλήμ, ο Σαλαντίν κάνει τη θριαμβευτική του είσοδο στην Ιερή Πόλη. Οι εμίρηδες και οι στρατιώτες του, έχουν ρητές διαταγές. Κανένας χριστιανός, Φράγκος ή ανατολικός, δεν πρέπει να πειραχτεί. Πράγματι, δε θα υπάρξει ούτε σφαγή, ούτε λεηλασία. Μερικοί φανατικοί απαίτησαν την καταστροφή του ναού του Παναγίου Τάφου, σαν αντίποινα για παραβιάσεις των Φράγκων, αλλά ο Σαλαντίν τους επαναφέρει στην τάξη. Αντίθετα, ενισχύει τη φρουρά στους λατρευτικούς χώρους και ανακοινώνει στους Φράγκους ότι θα μπορούν να έρχονται για προσκύνημα, οπότε το θελήσουν. Βέβαια, ο φράγκικος σταυρός που είχαν βάλει στο θόλο του Βράχου έφυγε. Και το τέμενος αλ – Ακσά, που είχε μετατραπεί σε εκκλησία, έγινε πάλι ένας τόπος λατρείας του Ισλάμ, αφού οι τοίχοι του ραντίστηκαν με ροδόνερο.             

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΡΘΡΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ AMIN MAALOYF «ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΚΟΠΙΑ ΤΩΝ ΑΡΑΒΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ – Α.Α. ΛΙΒΑΝΗ», Β΄ ΕΚΔΟΣΗ 1983

AMIN MAALOYF

O Aμίν Mααλούφ είναι Λιβανέζος συγγραφέας. Eίναι καθολικός και μαθήτευσε σε σχολή Iησουιτών, όπου διδάχτηκε τα γαλλικά, τα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά. 

Γέννηση: 25 Φεβρουαρίου 1949 (ηλικία 67), Βηρυτός, Λίβανος

Υποψηφιότητες: Διεθνές Βραβείο Μπούκερ, Διεθνές Λογοτεχνικό Βραβείο IMPAC Dublin

Λιμπρέτα: L'Amour de loin, Adriana Mater, La Passion de Simone,Émilie