Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΚΟΛΛΑΤΑΙ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΗΣ

Η σύγχρονη Ορθοδοξία δεν πρέπει να προσκολλάται άγονα και αναπολεί νοσταλγικά εξωραΐζοντας το ένδοξο βυζαντινό της παρελθόν, να κλείνεται σε ένα είδος ναρκισσισμού, δυναμοκεντρικής και ιδιοκτησιακής αντίληψης για την κατοχή της αλήθειας. Θα πρέπει επιτέλους να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στην εκκοσμίκευση και στην προσπάθειά της να συμμετάσχει ενεργά στο ιστορικό γίγνεσθαι. Είναι ιστορικό λάθος να ανατρέχουμε νοσταλγικά σε πολιτιστικές εκφράσεις του παρελθόντος, που διαμορφώθηκαν κάτω από άλλες ιστορικές δομές και καταστάσεις, για να λύσουμε προβλήματα του παρόντος...

Πίσω από την ιδεολογικοποίηση του ιστορικού παρελθόντος εκτείνεται ίσως ο φαντασιακός χαρακτήρας του μεγαλείου μιας διαχρονικής καθεστωτικής κοινότητας με ανυπέρβλητες επιδόσεις στον πολιτισμό και την ιστορία. Ο πολιτισμός της Ορθοδοξίας είναι εμπνευσμένη σάρκωση της αλήθειας της Εκκλησίας στην ιστορία, και όχι μουσειακός νάρθηκας και σαρκοφάγος αυτής της αλήθειας. Όμως το δεδομένο της «επικρατούσας θρησκείας», το ισόβιο του αξιώματός τους και ο απ’ άμβωνος μονόλογος, ενθαρρύνει αρκετά τους επισκόπους της ελλαδικής Εκκλησίας να προπαγανδίζουν απροκάλυπτα ιδεολογικές θέσεις ή να προβάλλουν την ηθική σε συνδυασμό με τις «ελληνοχριστιανικές αξίες», προσπαθώντας, εμφανώς, να νεκραναστήσουν, και μάλιστα «επικοινωνιακά» και με ένα δήθεν εκσυγχρονιστικό λόγο, τα μαραμένα θέλγητρα μιας εξελληνισμένης προτεσταντικής «χριστιανικής» ηθικής.

Όμως ο ξύλινος λόγος μιας ανεπίκαιρης ηθικολογίας πόρρω απέχει από την εμπειρία της ευχαριστιακής κοινότητας. Η ταύτιση της πίστης με την ηθική απαξίωσε την κοινωνική λειτουργία της Εκκλησίας, αφού ένας τέτοιος λόγος δεν αφορά πλέον στο κοινωνικό σώμα, αλλά στην ιδιωτική σφαίρα της ζωής του καθενός. Η αλλοτρίωση του εκκλησιαστικού ήθους και φρονήματος και η θρησκειοποίηση του εκκλησιαστικού γεγονότος, η οποία, σημειωτέον, επιτελέσθηκε χωρίς σοβαρές αντιστάσεις, είναι πλέον γεγονός.

Τα προβλήματα της σύγχρονης ελλαδικής Ορθοδοξίας, όπως είναι ο επισκοπομονισμός και η αποξένωση του λαϊκού σώματος από τη ζωή και τη διοίκηση της Εκκλησίας, ο ευσεβισμός και ο συντηρητισμός, η ομολογιακή ιδεολογικοποίηση της Ορθοδοξίας, ο εθνικισμός και η καθεστωτική αντίληψη στις σχέσεις Εκκλησίας και Κράτους απαιτούν άμεσο και αποφασιστικό επαναπροσανατολισμό της Εκκλησίας και της θεολογίας. Και τούτο δεν είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί παρά μόνο με την ευχαριστιακή ανασυγκρότηση της εκκλησιολογίας.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ «ΣΥΝΟΔΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ», ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΤΟΜΟΥ «ΕΣΩΣΤΡΕΦΕΙΑ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΑΚΡΙΤΑΣ»

ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ

Ο Σταύρος Γιαγκάζογλου είναι διδάκτωρ Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Είναι συγγραφέας και διδάσκων στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Ελληνικού Πανεπιστημίου «Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία»

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΘΡΟΥ: ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΡΑΣΑΝΤΕΣ