ΠΩΣ ΧΩΡΙΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΝΕΚΡΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ

Τα Χειρόγραφα της Νεκρής Θάλασσας μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες: στα βιβλικά κείμενα και, στα εξωβιβλικά κείμενα. Κάθε βιβλίο της εβραϊκής Βίβλου εκπροσωπείται τουλάχιστον από ένα απόσπασμα, με μόνη εξαίρεση το βιβλίο της Εσθήρ. Αν αυτό είναι τυχαίο ή όχι δεν γνωρίζουμε. Πάντως η Εσθήρ είναι το μοναδικό βιβλίο της εβραϊκής Βίβλου που δεν αναφέρει το όνομα του Θεού.

Τα βιβλικά κείμενα είναι ευκολότερα για τους ειδικούς μελετητές από τα μη βιβλικά κείμενα, έστω κι αν έχουν διασωθεί μονάχα αποσπάσματα από κάποιο βιβλίο. Το βιβλικό κείμενο είναι γνωστό από μεταγενέστερα αντίγραφα που μας δίνουν ένα συγκεκριμένο πλαίσιο πάνω στο οποίο να συναρμολογηθούν τα αποσπάσματα του Κουμράν. Αυτό ισχύει και για κάποια μη βιβλικά κείμενα, όπως το βιβλίο του Ενώχ και τα Ιωβηλαία που μας ήταν γνωστά από παλαιότερα...

Πολλά, πάντως, από τα μη βιβλικά κείμενα μας ήταν τελείως άγνωστα προτού βρεθούν στα σπήλαια του Κουμράν και είναι συχνά δύσκολο να τοποθετηθούν τα κομμάτια των κειμένων αυτών σε μια λογική σειρά.   

Τα μη βιβλικά κείμενα παρουσιάζουν πολύ μεγάλη ποικιλία και μπορούν να υποδιαιρεθούν κατά αρκετούς τρόπους, όπως για παράδειγμα ανά είδος: ύμνοι και ψαλμοί, βιβλικά σχόλια, κείμενα φιλοσοφικά, κείμενα νομικά, επιστολές, ψευδεπίγραφα (κείμενα που μοιάζουν βιβλικά και που συχνά αποδίδονται είτε στον Ενώχ, είτε στον Νώε), περιγραφή κρυμμένου θησαυρού. Ένας άλλος τρόπος να υποδιαιρεθούν είναι με το σκεπτικό αν τα κείμενα είναι αιρετικά ή μη αιρετικά, δηλαδή αν αντιπροσωπεύουν ιδέες και απόψεις της συγκεκριμένης αίρεσης που είχε φτιάξει αυτή τη βιβλιοθήκη.

Μερικά κείμενα – τα αιρετικά – μοιάζουν να αντανακλούν πεποιθήσεις και νόμους μιας συγκεκριμένης εβραϊκής αίρεσης ή φατρίας. Οι ειδικοί μελετητές αυτή την αίρεση την αποκαλούν «αίρεση του Κουμράν». Αλλά ποια είναι η αίρεση αυτή; Η συνήθης απάντηση είναι βέβαια ότι πρόκειται για τους Εσσαίους που τους αναφέρουν ο Ιώσηπος, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (23 – 79 μ.Χ.) και ο Φίλων ο Αλεξανδρεύς (20 π.Χ. – 50 μ.Χ.). Αλλά υπάρχουν μελετητές οι οποίοι θέτουν υπό αμφισβήτηση αυτή την ταύτιση. Αυτοί που διαφωνούν ότι η αίρεση του Κουμράν ήταν Εσσαίοι, τονίζουν ότι τα αποκαλούμενα «αιρετικά κείμενα» μοιάζουν να αντιτίθενται προς το δόγμα των Εσσαίων. Για παράδειγμα, πως γίνεται αποσπάσματα κειμένων του Κουμράν που μοιάζουν με πολεμικές δηλώσεις και προτροπές να απηχούν ιδέες των ειρηνιστών Εσσαίων;

Επικρεμάται επίσης και ένα μεγάλο ερωτηματικό σχετικό με το ίδιο το Κουμράν. Τι σχέση είχε το Κουμράν με τα Χειρόγραφα; Γράφτηκαν εκεί τα Χειρόγραφα; Η βιβλιοθήκη που ανακαλύφθηκε ανήκε στην κοινότητα του Κουμράν; Ο πατήρ Ρολάν ντε Βο της Ecole Biblique et Archeologique Francaise της Ιερουσαλήμ, ο οποίος είχε ανασκάψει την περιοχή μεταξύ 1951 και 1956, πέθανε χωρίς να αφήσει μια τελική αναφορά σχετική με τα αποτελέσματα της ανασκαφής του. Ο ντε Βο, δομινικανός ιερέας, θεωρούσε την κοινότητα του Κουμράν μοναστηριακή. Ο καθηγητής Νόρμαν Γκόλμπ του Πανεπιστημίου του Σικάγου πιστεύει πως ήταν πολεμικό οχυρό. Ειδικοί επιστήμονες που τώρα ετοιμάζουν την οριστική ανασκαφική αναφορά επί τη βάση των αρχείων που άφησε ο ντε Βο, υποθέτουν πως η περιοχή αυτή μπορεί να υπήρξε χειμερινή διαμονή, ένα είδος φυτείας της ερήμου, για πλούσιους και πιθανότατα ισχυρούς Ιεροσολυμίτες.

Η περιοχή αυτή έχει πάρα πολλά πηγάδια, αλλά ήταν άραγε όλα αυτά κιστέρνες πόσιμου ύδατος; Μήπως ήταν λουτρά; Κι αν, ναι, ήταν κάποια λουτρά που αποτελούσαν τμήμα θρησκευτικής τελετουργίας;

Ο ντε Βο ανέσκαψε τμήμα ενός μεγάλου κοιμητηρίου δίπλα στην τοποθεσία του Κουμράν και βρήκε μεταξύ των σχεδόν χιλίων τάφων τα οστά δύο γυναικών και ενός παιδιού. Να ήσαν απλά υπηρέτριες οι γυναίκες εκείνες ή μήπως η ανακάλυψη αυτή καταρρίπτει τη θεωρία πως αυτοί που ζούσαν εκεί ήσαν μοναχοί και η κοινότητά τους ήταν καθαρά ανδρική;

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ HERSHEL SHANKS «Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΤΗΣ ΝΕΚΡΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΕΝΑΛΙΟΣ», 1997