ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΟΥ

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη έμπνευση ή επιστημοσύνη για να ανιχνεύσει κανείς την ενδεικνυόμενη ποιμαντική αντιμετώπιση ενός προσώπου με ομοφυλόφιλη τάση ή έκφραση, το οποίο με τον έναν ή τον άλλο τρόπο αποζητά την εκκλησιαστική καθοδήγηση ή συναντά την εκκλησιαστική ποιμαντική. Αυτό που είναι απαραίτητο είναι να πιστεύει κανείς στις βασικές ευαγγελικές αρχές και να έχει διάθεση να σταθεί με κατανόηση και προβληματισμό απέναντι στην περιπέτεια του κάθε ανθρώπου...

Προσπαθώντας να συμπυκνώσουμε κάποιες βασικές σκέψεις, διευκρινίζουμε ότι αυτές προϋποθέτουν διάθεση να ακούσει κανείς τις ανησυχίες του ανθρώπου και όχι να κλείσει το θέμα με προκατασκευασμένες απαντήσεις.

1. Είναι προφανές ότι, όπως σε κάθε άνθρωπο, η συνάντηση με τον ομοφυλόφιλο προϋποθέτει σεβασμό της προσωπικότητάς του. Εν προκειμένω χρειάζεται κάτι περισσότερο: Να βοηθηθεί ο άνθρωπος να ανακτήσει την αίσθηση της αξίας του. Αυτή πιθανόν να την έχει χάσει ή να την θέτει υπό αμφισβήτηση. Υπάρχει περίπτωση να «σιχαίνεται» τον εαυτό του˙ να αισθάνεται, συνειδητά ή ασυνείδητα, ότι έχει απολέσει την ανθρώπινη αξία, και, στο βαθμό που έχει θρησκευτικές καταβολές, να οδηγείται σε αισθήματα βαθιάς ενοχής.

Αντί λοιπόν να παραλληλίζεται η δική του περίπτωση με διαστροφές όπως η κτηνοβασία ή με εγκληματικές συμπεριφορές όπως η παιδεραστία, ο ομοφυλόφιλος πρέπει να βοηθηθεί να θυμηθεί τη μοναδική αξία με την οποία ο Θεός τίμησε τον άνθρωπο, τον «βραχύ τι παρ’ αγγέλοις ηλαττωμένον». Όσο κι αν έχει, όπως και οι υπόλοιποι άνθρωποι, αμαυρώσει την εικόνα του Θεού, δεν έχει χάσει τη δυνατότητα της ανάκτησης αυτής της ομορφιάς. Προς τα εκεί λοιπόν πρέπει να προσανατολιστεί, και αυτός να είναι ο στόχος της ποιμαντικής προσπάθειας.   

2. Σε κάθε ποιμαντική συνάντηση, δεν παραθεωρείται ότι περισσότερη αξία από την τήρηση κάποιων «αρχών», έχει το συγκεκριμένο πρόσωπο. Κατά συνέπεια, ο ομοφυλόφιλος δεν είναι δυνατό να συναντήσει απέναντί του μια άκαμπτη στάση που θα μεριμνά μόνο να μην αποστεί από τα παραδεδομένα.

Στη βάση αυτή πρέπει να είναι ξεκάθαρο το πρόβλημα με την ομοφυλοφιλία. Το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν τηρείται κάποιος θρησκευτικός «νόμος». Το πρόβλημα δεν είναι ακόμα η «παραβίαση της φυσικής τάξης» και γι’ αυτό τον λόγο περιττεύουν οι αναλύσεις και οι αντιπαραθέσεις για το τι συμβαίνει στο ζωικό βασίλειο. Το ζήτημα είναι οντολογικό και έχει να κάνει με τη δυνατότητα ή όχι σωτηρίας του ανθρώπου που θα συμβιβαστεί με αυτή την επιλογή, με τον κίνδυνο δηλαδή να στερηθεί την αποκατάσταση και τη μετοχή στη θεϊκή δόξα.   

3. Ο ομοφυλόφιλος που συναντούμε, έχει συνήθως υποστεί στη ζωή του απόρριψη, στιγματισμό, αποδοκιμασία. Έχει αντιμετωπίσει την ειρωνεία, έχει βιώσει μια βαθιά εσωτερική σύγκρουση. Έχει ακόμα εξευτελισθεί από τις σύγχρονες εκδηλώσεις των ακτιβιστών της ομοφυλοφιλίας.

Έχει λοιπόν την στοιχειώδη ανθρώπινη ανάγκη της συμπάθειας, της θαλπωρής, της αγάπης. Δεν είναι δυνατόν να ακούει και στον εκκλησιαστικό χώρο χαρακτηρισμούς του τύπου «αυτοί που έχουν το κουσούρι». Ιδιαίτερα ο ιερέας καλείται να συμμετάσχει στην οδύνη του ανθρώπου που βιώνει μια τέτοια εσωτερική σύγκρουση και δυσκολία. Μόνο έτσι μπορεί όχι απλώς να δώσει μια απάντηση, αλλά να συμπορευθεί στην αγωνιώδη πορεία που συνεπάγεται η προσπάθεια να ακολουθήσει το δρόμο του αγιασμού.

4. Είναι εύκολο να διατυπώσει κανείς «σωστές» συμβουλές. Ο ρόλος όμως της ποιμαντικής δεν τελειώνει εκεί. Όποιος θελήσει να σταθεί δίπλα στον αγώνα ενός ομοφυλόφιλου, δεν μπορεί να αγνοήσει τα αδιέξοδα που ανθρωπίνως αντιμετωπίζει: Τη μοναξιά που συνεπάγεται για τη ζωή του η απόφαση να σταθεί απέναντι στην τάση που αισθάνεται. Μοναξιά που αφορά όχι μόνο τη στέρηση της σεξουαλικότητας – καθόλου ασήμαντο – αλλά και την ψυχική μοναξιά, τη στέρηση δυνατότητας για ένα σύντροφο στη ζωή, πράγμα που συνήθως παραθεωρείται. Δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς τις συνέπειες που όλο αυτό μπορεί να έχει στην ψυχική του ισορροπία.

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται να δοθεί στον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο ομοφυλόφιλος – και ιδίως ο νέος – να οδηγηθεί στην κατάθλιψη, την απόγνωση, να εκδηλώσει ακόμα και αυτοκτονικές τάσεις, ανάλογα με τον βαθμό έντασης με τον οποίο βιώνει το πρόβλημα.

5. Υπάρχουν πράγματα που δεν γνωρίζουμε γύρω από την εσωτερική κατάσταση του προσώπου. Όπως σε όλες τις περιπτώσεις, έτσι και στον ομοφυλόφιλο άνθρωπο, δεν πρέπει να θεωρήσουμε ότι ξέρουμε τα πάντα. Υπάρχουν και ερωτήματα στα οποία ούτε ο ίδιος δεν μπορεί να απαντήσει. Υπάρχει και η φοβία της ομοφυλοφιλίας ή η ιδέα ότι κάποιος είναι ομοφυλόφιλος. Υπάρχει και το ζήτημα των τραυματικών εμπειριών. Ή το ενδεχόμενο μιας αυστηρής αγωγής, που οδήγησε σε φόβο και άρνηση της ετερόφυλης σεξουαλικότητας. Υπάρχει και το ερώτημα για το ποιο ρόλο παίζει η σύγχρονη περιρρέουσα ατμόσφαιρα «διαφήμισης» της ομοφυλοφιλίας στον προσανατολισμό ενός νέου. Υπάρχουν επίσης, όπως στον καθένα, και άλλα θέματα στη ζωή του. Στα πλαίσια αυτά και η παραπομπή σε ειδικούς είναι πιθανό να βοηθήσει τον άνθρωπο να ξεκαθαρίσει κάποια πράγματα μέσα του και αυτό το ξεκαθάρισμα να αξιοποιηθεί στη συνέχεια στην αναζήτηση της πνευματικής του πορείας. 

6. Είναι τέλος βασική αρχή, ότι ο άνθρωπος δεν κρίνεται με βάση τις αντικειμενικές πράξεις, αλλά με βάση τα κίνητρα και τις εσωτερικές προϋποθέσεις. Γι’ αυτό το λόγο, ας μην είμαστε εύκολοι στο να μιλάμε για τη «βαρύτερη αμαρτία» και φέρνουμε έναν άνθρωπο σε κατάσταση βαρύτατης απόρριψης για κάτι το οποίο οδηγείται πιθανόν από μια εσωτερική τάση και παρόρμηση, όταν στη ζωή του συναντά όλη τη δολιότητα και την υποκρισία που επινοεί η κακία ημών των υπολοίπων …

Η ποιμαντική προσπάθεια δεν γίνεται με βάση τις ανθρώπινες δυνατότητες και τους δικούς μας σχεδιασμούς. Βασίζεται στη χάρη του Θεού, η οποία κάνει τα αδύνατα δυνατά και μεταμορφώνει τον άνθρωπο. Η δική μας ευθύνη είναι να συμπορευθούμε με τον άνθρωπο, εκζητώντας τη λυτρωτική παρέμβαση του Θεού.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΧΑΒΑΤΖΑ  ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΤΟΜΟ «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ» ΕΚΔΟΣΗ  ΕΝ ΠΛΩ, 2015

π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΧΑΒΑΤΖΑΣ 

Ο πατήρ Βασίλειος Χαβάτζας είναι νομικός και διευθυντής του Γενικού Φιλοπτώχου Ταμείου της Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών (Αθήνα).

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΘΡΟΥ: ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΡΑΣΑΝΤΕΣ