Ο ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ

Ο καθεδρικός ναός της πόλης Worms της Γερμανίας, γενέτειρας του Λουθήρου και της Μεταρρύθμισης

α. Πολυφωνία και διάσπαση

Με τον όρο «Προτεσταντισμός» εννοούμε το σύνολο των Ομολογιών που δημιουργήθηκαν στηριγμένες στις αρχές της Μεταρρύθμισης. Οι προτεσταντικές Εκκλησίες δημιουργήθηκαν πρώτα στην Ευρώπη και έπειτα στην Β. Αμερική από Ευρωπαίους που μετανάστευσαν εκεί.

Χαρακτηριστικό στοιχείο του προτεσταντικού χώρου, σε αντίθεση με το συγκεντρωτισμό της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, είναι η πολυδιάσπαση σε πολλές ομάδες και Εκκλησίες...

Αυτό δεν είναι τυχαίο. Είναι απόρροια της αντίληψης που κυριαρχεί στους Μεταρρυθμιστές για το τι είναι Εκκλησία. Θέλοντας να αντιδράσουν στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία των μεσαιωνικών χρόνων (η οποία, υπήρξε ένας αυταρχικός και στατικός οργανισμός, που καταδυνάστευε την ελευθερία των πιστών σε όλα τα επίπεδα της ζωής τους) κατέληξαν στο άλλο άκρο. Απέρριψαν κάθε αυθεντία και δέχτηκαν την Εκκλησία σαν μια ελεύθερα συγκροτούμενη κοινότητα χριστιανών, με σκοπό τη μελέτη του Λόγου του Θεού και την τόνωση της θρησκευτικής πίστης. Η αντίληψη αυτή αρκούσε για να οδηγήσει στη σημερινή κατάσταση του προτεσταντικού κόσμου.

Βασικά σημεία της διδασκαλίας και της πίστης των Προτεσταντών είναι:

1. Η Αγία Γραφή είναι η μοναδική πηγή της χριστιανικής πίστης. Ο καθένας μπορεί να την ερμηνεύει με το δικό του τρόπο. Η Ιερή Παράδοση της Εκκλησίας δεν έχει καμιά αξία.
2. Ο άνθρωπος δε σώζεται με τα έργα του, αλλά αποκλειστικά και μόνο από τη Θεία Χάρη και την πίστη του.
3. Δε δέχονται τις Οικουμενικές Συνόδους, τους αγίους και τα μυστήρια της Εκκλησίας. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες από τις πρώτες Ομολογίες τους, που αποδέχονται το Βάπτισμα και τη Θεία Ευχαριστία.

Τις προτεσταντικές Ομολογίες μπορούμε να τις χωρίσουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

Α. Στις λεγόμενες «παραδοσιακές». Είναι αυτές που ιδρύθηκαν στα χρόνια του Λούθηρου, και λίγο αργότερα. Τέτοιες είναι η Λουθηρανική και οι Καλβινικές Ομολογίες. Λουθηρανοί βρίσκονται κυρίως στη Γερμανία, στις Σκανδιναβικές χώρες και τις Ην. Πολιτείες, ενώ Καλβινιστές σ’ αυτές τις χώρες και στην Ολλανδία, Ελβετία και μικρές μειονότητες στην Τσεχία και στην Ουγγαρία. Μικρές ομάδες είναι σκορπισμένες σ’ όλες τις χώρες. Οι Αγγλικανοί, που είναι μεταξύ Λουθηρανών και Καθολικών (πιστεύουν παρόμοια με τους Καθολικούς αλλά δε δέχονται τον Πάπα) βρίσκονται στην Αγγλία και στις Ην. Πολιτείες.

Κοινό σημείο αυτών των Εκκλησιών είναι ότι οι περισσότερες έχουν διατηρήσει πολλά στοιχεία που είχαν πριν τη Μεταρρύθμιση, όπως κάποια μυστήρια και τον κλήρο. Αυτό, σε συνδυασμό με τη σοβαρή θεολογική τους πορεία, κάνει την Ορθόδοξη Εκκλησία να μπορεί να διαλέγεται μαζί τους για διάφορα θεολογικά ζητήματα.

Β. Στις Ομολογίες που δημιουργήθηκαν τους τελευταίους δύο αιώνες. Αυτές έχουν απομακρυνθεί πολύ από το αρχικό κήρυγμα των Μεταρρυθμιστών.

Τέτοιες υπάρχουν κυρίως στις Η.Π.Α. Οι μεγαλύτερες από αυτές είναι των Πεντηκοστιανών και των Αντβεντιστών. Δίνουν μεγάλη έμφαση στον ερχομό του Αγίου Πνεύματος σε κάθε πιστό ατομικά και στην ηθική ζωή.

Στην πατρίδα μας είναι γνωστές για την προσηλυτιστική τους δράση η «Αποστολική Εκκλησία της Πεντηκοστής», «η Εκκλησία των Αντβεντιστών της Έβδομης Ημέρας» και η «Ελευθέρα Αποστολική Εκκλησία της Πεντηκοστής».

Οι νεοπροτεσταντικές αιρέσεις έχουν κατακλύσει όλο τον κόσμο και προσπαθούν να διαδώσουν την πίστη τους με κάθε τρόπο. Έχουν στην ιδιοκτησία τους εφημερίδες, περιοδικά και ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, που κάνουν περισσότερο αποτελεσματική την προσπάθειά τους.

Πολλά ερωτήματα όμως εγείρονται για τον περίεργο κοινωνικοπολιτικό ρόλο αυτών των νεοπροτεσταντικών ομάδων, όταν μάλιστα οι δραστηριότητες τους κατηγορούνται από πολλούς για έλλειψη οικονομικής διαφάνειας.

Οι καταγγελίες για την προσηλυτιστική τους δράση στις Ορθόδοξες πρώην κομμουνιστικές χώρες είναι πολλές και τεκμηριωμένες. Το ίδιο συμβαίνει και στη Λατινική Αμερική, όπου οι νεοπροτεσταντικές Ομολογίες υποσκάπτουν τους αγώνες των «θεολόγων της απελευθέρωσης», στηρίζοντας με κάθε τρόπο δικτατορικά καθεστώτα που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των Η.Π.Α. και μεγάλων πολυεθνικών εταιριών.

β. Τα προβλήματα του σύγχρονου Προτεσταντισμού

Κύριο πρόβλημα του σύγχρονου Προτεσταντισμού είναι η εκκοσμίκευση.

Στη προσπάθειά τους να ανοιχτούν στον κόσμο οι Προτεστάντες πολλές φορές ταυτίστηκαν μαζί του. Ανάλογα με την περίπτωση:

• Μετέτρεψαν την Εκκλησία σε χώρο κοσμικών εκδηλώσεων.
• Πρόβαλλαν το Χριστιανισμό όχι ως τρόπο ζωής, αλλά ως ηθικιστικό σύστημα.
• Οι προοδευτικότεροι από αυτούς αγωνίστηκαν στο πλευρό διαφόρων κινημάτων, π.χ. φεμινιστικό, χωρίς όμως να διατηρήσουν στους αγώνες τους τη χριστιανική τους ταυτότητα, με αποτέλεσμα να χρεωθούν και τα λάθη αυτών των κινημάτων.

Τα τελευταία χρόνια πολλές επιλογές τους, όπως η χειροτονία των γυναικών, έγιναν βεβιασμένα και χωρίς να υπάρχει η κατάλληλη προετοιμασία, με αποτέλεσμα οι προτεσταντικές Ομολογίες να οδηγηθούν σε μεγαλύτερη διάσπαση.

γ. Αυτοδιορθωτικές κινήσεις – οικουμενικές πρωτοβουλίες

Οι Προτεστάντες στις μέρες μας αντιλήφθηκαν ότι η εκκοσμίκευση και η απόλυτη ελευθερία που υιοθέτησαν δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Οι πιο τολμηροί από αυτούς προχωρούν σε αυτοκριτική. Αρχίζουν να βλέπουν τα πράγματα από άλλη οπτική γωνία. Παίρνουν πρωτοβουλίες για οικουμενικές συναντήσεις, κύρια με Ορθόδοξους, αλλά και με Ρωμαιοκαθολικούς. Νέες αντιλήψεις και νέες προοπτικές φαίνονται στον ορίζοντα. Ο πλούτος της Ιερής Παράδοσης φαίνεται ότι πλέον δεν τους είναι αδιάφορος, όπως στο παρελθόν.

Τέλος, πρέπει να υπογραμμίσουμε τη σπουδαία κοινωνική προσφορά προσωπικοτήτων του σύγχρονου Προτεσταντισμού, όπως του Άλμπερτ Σβάιτσερ, του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, του αντιρατσιστή επισκόπου της Ν. Αφρικής Ντέσμον Τούτου, του προέδρου της Αιτής π. Αριστίντ κ. ά.

Αυτοί, μαζί με πολλές προσωπικότητες, αγωνίστηκαν και συνεχίζουν να αγωνίζονται για την ειρήνη των λαών, για ένα κόσμο ισότητας, ελευθερίας και αγάπης.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΡΘΡΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΤΗΣ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ «ΕΚΚΛΗΣΙΑ Η ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΕ ΠΟΡΕΙΑ» ΑΘ. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ – ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΙΛΙΑ – ΑΝΔΡΕΑ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ – ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΡΑΧΑΛΙΑ, ΕΚΔΟΣΗ 2000