Τα χειρόγραφα που ανακαλύφθηκαν μετά την Αναγέννηση

Παλίμψηστο χειρόγραφο

Στα χρόνια μετά την Αναγέννηση, η ανακάλυψη κάποιου χειρόγραφου ήταν πλέον σπάνιο γεγονός. Ωστόσο, παλίμψηστα χειρόγραφα υπήρχαν στις βιβλιοθήκες του Παρισιού, της Ρώμης, του Μιλάνου κ.λ.π., άγνωστα μέχρι το 19^ο αι. Με το διεθνή όρο «παλίμψηστα» (= πάλιν + ψάω) ονομάστηκαν τα χειρόγραφα των οποίων η αρχική μορφή έχει αποξεστεί, για να χρησιμοποιηθούν για ένα δεύτερο γράψιμο...

Το υλικό τους ήταν κυρίως η ιδιαίτερα ανθεκτική περγαμηνή, πάνω στην οποία οι αντιγραφείς δεν δίσταζαν να ξαναγράψουν κείμενα που τα θεωρούσαν πιο χρήσιμα, όταν η περγαμηνή ήταν δυσεύρετη (κυρίως μεταξύ 8^ου και 12^ου αι.). Οι λόγιοι ήδη στην εποχή της Αναγέννησης προσπάθησαν επίμονα να αποκρυπτογραφήσουν τα αρχικά κείμενα χρησιμοποιώντας διάφορους τρόπους, αλλά μόλις τον 19^ο αι. η ανακάλυψη της φωτογραφίας συνέβαλε στην αντικατάσταση των χημικών αντιδραστηρίων, που χρησιμοποιούνταν παλιότερα και ήταν επικίνδυνα για τη διατήρηση του χειρογράφου. Ο Angelo Mei ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε πρώτος με επιτυχία χημικά αντιδραστήρια προκειμένου να γίνει πιο ευδιάκριτο το ξεθωριασμένο κείμενο και ο Βαυαρός μοναχός Καίγκελ δοκίμασε το 1908 τις υπεριώδεις ακτίνες, ενώ σήμερα χρησιμοποιούνται μεταξύ άλλων οι υπεριώδεις.

Όσον αφορά τις ανακαλύψεις αυτής της περιόδου, ένα κείμενο ανακαλύφθηκε στο Παρίσι από τον Wettstein το 1715, και σε συνδυασμό με έναν πάπυρο του 3^ου αι. μ.Χ., που βρέθηκε το 1907, συμπλήρωσε τις γνώσεις μας για το έργο του Ευριπίδη. Το 1743, ο Petronius ανακάλυψε τον κώδικα των «Χαρακτήρων» του Θεόφραστου, ο οποίος συμπλήρωσε το έργο του. Το 1777, ήρθε στο φως ο ομηρικός ύμνος στη Δήμητρα από τον Matthaei, τον οποίο, όπως υποστήριξε ο ίδιος, είχε εντοπίσει πεταμένο σε ένα αγροτόσπιτο. Αργότερα, ο Ιωάννης Λουδοβίκος Heiberg εντόπισε στην Κωνσταντινούπολη ένα παλίμψηστο χειρόγραφο του Αρχιμήδη που περιείχε τα έργα «Περί οχουμένων» και «Μέθοδος», άγνωστα ως τότε αλλά σημαντικότατα για την ιστορία των Μαθηματικών. Τον 19^ο αι., ο Μηνάς Μινωίδης ανακάλυψε τους έμμετρους μύθους του Γαβρίου σε ένα χειρόγραφο του Άθω.

Ελευθερία Σταυράκη

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ «ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ 5+1», ΤΕΥΧΟΣ 25