ΚΑΤΑΝΤΗΣΑΤΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ, ΜΠΑΚΑΛΙΚΟ!

Βρέθηκα σε «νηπτικό» Μοναστήρι με κάποιον αδελφό της «νηπτικής», Σχολής. Καθόμασταν στο μπαλκόνι μετά το Απόδειπνο, απολαμβάνοντας το υπέροχο δειλινό. Αλλ’ αυτόν όμως  φαίνεται ότι τον έκαιγε άλλο πράγμα.

– Μιχαήλ, μου είπε, πρέπει να πάω μέσα, διότι χρωστάω πολλά, κι όσο τ’ αφήνω, τόσο πληθαίνουν.

Έβγαλε ένα χαρτί απ’ την τσέπη του, όπου ήταν γραμμένα διάφορα νούμερα κι άρχισε να μετράει. Ο μοναχός κάθε μέρα έπρεπε να συμπληρώνει 30 τρακοσάρια και 300 μετάνοιες· αλλ’ επειδή υπάρχουν διάφορα απρόοπτα που τον εμποδίζουν καμιά φορά να τα συμπληρώσει, είχε πάντοτε σε ετοιμότητα αυτό το χαρτάκι, όπου κατέγραφε τα χρωστούμενα: Τετάρτη 7· Παρασκευή 4· Κυριακή 15· κι η λίστα συνεχιζόταν. Και δίπλα άλλη λίστα με τις μετάνοιες...

Κι είναι αυτό που λένε οι επιχειρηματίες: “Να μη σε πάρει η δόση από κάτω”. Όταν κάνεις ένα δάνειο για την επιχείρησή σου, φρόντιζε πάση θυσία να καταθέτεις εγκαίρως τη μηνιαία δόση. Διότι μια δόση να μη δώσεις, μπορείς να χάσεις επιχείρηση δισεκατομμυρίων. Αφού δυσκολεύτηκες να δώσεις τη μηνιαία δόση, προφανώς θα δυσκολευτείς ακόμη περισσότερο τον επόμενο μήνα, να δώσεις διπλή δόση συν τον τόκο. Εάν δε υποθέσουμε ότι δεν μπόρεσες να ξεπληρώσεις και το δεύτερο μήνα, τότε πας για φούντο.

Ρώτησα τον μοναχό:

– Βρε πάτερ μου, είσαι πλέον παλιός μοναχός κι ακόμη λογαριάζεσαι με το Θεό, σαν να’ ναι μπακάλης; 2,5 δραχμές η ζάχαρη, και 3,5 ο χαλβάς; «Αρκεί τη ημέρα η κακία αυτής». Ό, τι μπορείς να κάνεις, το κάνεις μέσα στην ημέρα όσο πιο έντιμα μπορείς. Το επόμενο πρωί κάνεις το σταυρό σου και ξαναξεκινάς. Που βρήκατε αυτή τη θεωρία· «χρωστάω στο Θεό τόσα και πρέπει να ξεπληρώσω»; Δηλαδή αν ξεπληρώσεις αυτό το χρέος, αποκαταστάθηκες ενώπιον του Θεού; Δεν Του οφείλεις τίποτε άλλο; Έγινες αναμάρτητος; Φίλε μου μπράβο σας! Καταφέρατε το ακατόρθωτο: Να κάνετε και τον Ουρανό μπακάλικο.

Ο μοναχός με κοίταξε με βλέμμα ανάμικτο από ζήλεια κι επιφυλακτικότητα, μέχρι καχυποψίας. Ήταν ακριβώς το ίδιο με το βλέμμα του φίλου μου μοναχού, που συνάντησα στη Θεσσαλονίκη, όταν επέστρεψα από το προσκύνημά μου στη Μυτιλήνη και του ανήγγειλα, ότι πέρασα το τριήμερό μου με 38 Νορβηγέζες φοιτήτριες.

Όσο ο καλοπληρωτής αδελφός ξεπλήρωνε με συνέπεια το χρέος του, εγώ φιλοσοφούσα το γεγονός. Το χειρότερο απ’ όλα σ’ αυτή την υπόθεση, είναι ότι υποχρεώνουν το Θεό να επικοινωνήσει μαζί τους στη βάση που Του θέτουν. Όπως λέει και το Ψαλτήρι· “Θεέ μου μετά αθώου αθώος έση, μετά καθαρού καθαρός έση, μετά ευθέως ευθύς έση και μετά στρεβλού διαστρέψεις”. Δηλαδή, με τους έντιμους κι ειλικρινείς, είσαι κι Εσύ έντιμος κι ειλικρινής στις σχέσεις Σου· με τους παράξενους και στριμμένους, τους φέρεσαι κι Εσύ μπερδεμένα και στριμμένα. Αφού Σε θέλουν έτσι, Σε βλέπουν έτσι κι έτσι Σε ζουν. Και καταλήγουν να φαντάζονται το Θεό σε λογιστήριο, να κοιτάζει με σοβαρότητα κι αυστηρό ύφος τους λογαριασμούς Του και τα χρέη των “νηπτικών”. Κι οι άγγελοι, έτοιμοι ν’ αποσταλούν, σαν κλητήρες, για να διεκδικήσουν το χρέος.

Και το ωραίο της υπόθεσης ξέρεις ποιο είναι; Ότι ο Θεός πράγματι θα το ζητήσει αυτό το χρέος, διότι αυτή είναι η μόνη βάση επικοινωνίας μαζί τους κι η μόνη δυνατότητα καλλιέργειας κάποιου φαινομένου, απαραίτητου για να περάσουν τη βάση, όταν δώσουν εξετάσεις στον Ουρανό. Εφ’ όσον μόνο σ’ αυτή την συχνότητα δέχονται να επικοινωνούν μαζί Του, εξ ανάγκης την δέχεται και την χρησιμοποιεί κι Αυτός.

Είναι για παράδειγμα, σαν να έρχεται στην Ελλάδα κάποιος Γάλλος έμπορος και λέει:

– Μιλώ μόνο Γαλλικά και δεν θέλω να μου μιλάτε σ’ άλλη γλώσσα.

Οι Έλληνες συνήθως μιλάνε Αγγλικά· και καταλαβαίνουν ότι κι ο Γάλλος άμα θέλει μπορεί να μιλήσει Αγγλικά· αλλά δεν θέλει. Και φυσικά δεν τον “πάνε” το Γάλλο και τον σωβινισμό του. Επειδή όμως πρέπει να κάνουν και τη δουλειά τους μαζί του, προσπαθούν να συνεννοηθούν με σπασμένα Γαλλικά και νοήματα.

Ο Θεός έχει δύο τρόπους επικοινωνίας με τον άνθρωπο: Τον δικό Του, εν Αγίω Πνεύματι, και τον δεύτερο, τον ανθρώπινο, δια της λογικής. Ο πρώτος συνοδεύεται από αξιοπρέπεια, από λεβεντιά, από κιμπαροσύνη και κυρίως ελευθερία. Ο δεύτερος καταλήγει σε μια πνιγηρή σχολαστικότητα γεμάτη ιδιοτέλεια, μικροσυμφέροντα και κακομοιριά. Αέναα δε μια αστείρευτη πηγή αναβλύζει λογισμούς, αμφισβητήσεις, αβεβαιότητες και δεισιδαιμονίες· και τον συνοδεύει πάντοτε μια μυρουδιά ανεπίτρεπτης παιδικότητος και ανωριμότητος.

Εάν ο άνθρωπος μπορέσει ν’ ανεβεί στο πρώτο επίπεδο επικοινωνίας με τον Θεό, χαίρεται κι απολαμβάνει την ομορφιά, την διαφάνεια και τη λεβεντιά του Χριστού· αλλά το κυριώτερο απ’ όλα, χαίρεται κι ο Χριστός μαζί του. Εάν όμως δεν μπορέσει ν’ ανέβει σ’ αυτό το επίπεδο, τότε η πνευματική του προσπάθεια κι η νοερά του προσευχή καταντούν μαγγανοπήγαδο και καταναγκαστικά έργα. Και το χειρότερο απ’ όλα, μετά από τέτοιον ανελέητο αγώνα κι ατέλειωτα κομποσχοίνια, κάθεται ο καημένος ο Χριστός απέναντι απ’ αυτήν την σφιγμένη και πεισματωμένη καρδιά, κουνάει το κεφάλι Του κι αναρρωτιέται: “Τι να κάνω άραγε σ’ αυτό το ταλαίπωρο πλάσμα μου για να ξυπνήσει επιτέλους και να μη με νοιώθει σαν δυνάστη στη ζωή του;”

Στα Μοναστήρια αυτά η αίσθηση του χρέους είναι όντως εντυπωσιακή. Θα ‘λεγε κανείς ότι αποτελεί τη βάση και το θεμέλιο της “νηπτικής συνείδησης” και της “νοεράς προσευχής”. Ούτε Γερμαναράδες δεν θα το αντιμετώπιζαν με περισσότερη συνέπεια. Και η οποία αίσθηση φθάνει μέχρι τον τάφο.

Ο τεθνεώς, πριν αφήσει την τελευταία του πνοή, καταγράφει το χρέος του, το οποίον αναλαμβάνει να το ξεπληρώσει η αδελφότητα, με την διακανονιστική παρέμβαση του ηγουμένου, που μοιράζει αυτό το χρέος στους αδελφούς. Διότι, κατά την θεωρία αυτού του μεγάλου “νηπτικού” αββά, «κι ένα Απόδειπνο να χρωστάτε, θα σας σταματήσει ο διάβολος και θα σας εμποδίσει να πάτε στον Ουρανό, μέχρι να κανονιστεί το χρέος σας».

Το ερώτημα βέβαια που εγείρει αυτή η θεωρία του αββά, είναι: Μέχρι να ξεπληρωθεί η οφειλή, η ψυχή τελεί εν αναμονή προς αποκατάστασιν; Ή μήπως καταλήγει στο Καθαρτήριο πυρ; Κι αν κάποιος απ’ τους αδελφούς που ανέλαβε ένα μέρος απ’ το χρέος, έχει κρυφό μένος εναντίον του τεθνεώτος και δεν κάνει τ’ ανάλογα κομποσχοίνια για να τον εκδικηθεί και να τον κρατάει μετέωρο; Χωριστά βέβαια την αγανάκτηση που θα ΄χει, όταν κοντά στο δικό του χρέος, ο ηγούμενος, τελείως αδιάκριτα, του φόρτωσε και το χρέος κάποιου άλλου μη αγαπητού αδελφού! Κι ο τόκος; Όταν η υπόθεση του χρέους ξεπερνάει το μήνα, δεν δικαιούται και λίγο τόκο ο Θεός; Έστω κι αν, ως ελεήμων κι αγαθός, δεν διεκδικήσει το 12 – 15%, δεν θα ζητήσει ούτε ένα 4%;

Τι κάνει όλον αυτόν τον καιρό η ψυχή; Εάν αμέσως μετά τον θάνατο κρίθηκε και αποκαταστάθηκε, τότε τι δουλειά έχει όλη αυτή η διαδικασία του χρέους; Εάν δε, τελεί εν αναμονή μέχρι να ξεπληρωθεί το χρέος … το πιστεύεις βρε φίλε μου για να χρειάζεται επιχειρηματολογία; Ας κρατήσουμε τη φαιά ουσία μας για κάτι σοβαρότερο.

Πέραν όμως της ειρωνείας, ας απαντήσουμε και σοβαρά στην ανωτέρω νοοτροπία, διότι δεσμεύει και καταταλαιπωρεί πολύν κόσμο.

Όπως όταν είσαι άρρωστος και δεν νηστεύεις Τετάρτη και Παρασκευή, δεν σημαίνει ότι την επόμενη εβδομάδα θα την περάσεις όλη αλάδωτη για να ξεπληρώσεις το χρέος σου και …να ξαναρρωστήσεις! Έτσι και στα θέματα της προσευχής «αρκεί τη ημέρα η κακία αυτής». Πρώτα – πρώτα, να λάβεις υπ’ όψιν σου, ότι υπάρχουν πνευματικά φαινόμενα, στα οποία ο άνθρωπος είναι απλός θεατής. Εναλλάσσονται το ένα μετά το άλλο και καλλιεργούνται μέσα σ’ ατμόσφαιρα σιωπής· κι αναπτύσσονται με αργία όλων των άλλων, ακόμη και της προσευχής.

Θυμάμαι, όταν για πολλές μέρες (βασικά νύχτες) ήμουν κατειλημμένος από κάποιες σκέψεις και καταστάσεις, που δεν μπορούσα ν’ απαλλαγώ· κι επί ώρες καθόμουν καρφωμένος στο καρεκλάκι μου μ’ ακίνητο το κομποσχοίνι. Πήρα το ντορβαδάκι μου και πήγα σ’ έναν παππούλη, που ήξερα ότι μπορούσε να με καταλάβει. Του εξήγησα την κατάστασή μου κι αυτός πολύ ήρεμα μου απάντησε:

– Με τέτοιους λογισμούς παιδί μου, ωριμάζει ο άνθρωπος. Το βράδυ, τις ώρες που θα ‘κανες τον κανόνα σου, περπάτα στους δρόμους και παρακολούθα αυτούς τους λογισμούς. Μην ανησυχείς που δεν μπορείς να κάνεις κομποσχοίνι. Θα επανέλθει εν καιρώ. Μέσω τέτοιων φαινομένων θα ΄χεις εμπειρία μιας ζωής, που εμείς οι μοναχοί δεν μπορούμε να ζήσουμε· και μ’ αυτόν τον τρόπο το Άγιο Πνεύμα συμπληρώνει το κενό.

Το μόνο που δεν υπονόησε ο ασκητής αυτός (είναι προφανής νομίζω η πνευματική του εμπειρία και διάκριση) ήταν να πάρω τεφτεράκι και να γράφω τα ελλείποντα.   

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΜΙΧΑΗΛ «ΝΟΕΡΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΚΑΙ ΨΥΧΑΣΘΕΝΕΙΑ Β΄», ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΔΟΡΚΑΣ», 2000