ΖΗΛΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΑΛΑΖΟΝΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ ΤΩΝ ΑΣΕΒΩΝ!

Πολύ κοντά στον προηγούμενο ψαλμό είναι και αυτός εδώ, ο Ψαλμός 72. Ενώ στον προηγούμενο μίλησε απορριπτικά για την αλαζονεία των ανθρώπων, για την περιφρόνηση του Θεού από μέρους των, εδώ οι άνθρωποι αυτοί γίνονται πρόξενοι ζηλοφθονίας:

Ότι εζήλωσα επί τοις ανόμοις ειρήνην

αμαρτωλών θεωρών

ότι ουκ έστιν ανάνευσις εν τω θανάτω αυτών

και στερέωμα εν τη μάστιγι αυτών.

Γιατί, λέει, ζήλεψα τους αλαζόνες θωρώντας την ευτυχία των ασεβών. Αυτοί δεν δοκιμάζουν λύπες! Και το σώμα τους είναι όλο υγεία και ευεξία...

Ό,τι κι αν λέει ο Δαυίδ, όσο κι αν κριτικάρει τη ζωή του ή τη ζωή των άλλων – γιατί πρέπει να πούμε ότι μέσα στους ψαλμούς περνάει όλη η κριτική του για τον κόσμο, αλλά και η αυτοκριτική του – παραμένει πιστός στην ποιητική έκφραση κατακλύζοντας τον λόγο του με «μεταφορές», το κατ’ εξοχήν κατά τον Αριστοτέλη γνώρισμα της ποίησης. Μάλιστα τις πιο πολλές φορές οι μεταφορές του σχετίζονται με τη σωματική περιοχή:

Εσαλεύθησαν οι πόδες

Εξεχύθη τα διαβήματά μου.

Έθεντο εις ουρανόν το στόμα αυτών

Η γλώσσα αυτών διήλθεν επί της γης

Εγενόμην μεμαστιγωμένος

Οι νεφροί μου ηλλοιώθησαν.

Βλέπει το μέγεθος της αδιαφορίας τους για το Θεό, βλέπει τις αδικίες τους, τις αμαρτωλές επιθυμίες της καρδιάς τους, την έπαρση και την αναίδεια τους να συνδυάζεται με αμεριμνησία και δύναμη. Απορεί και αναρωτιέται:

Άρα ματαίως εδικαίωσα την καρδίαν μου

και ενιψάμην εν αθώοις τας χείρας μου;

Άραγε, λέει, άσκοπα καθάρισα την καρδιά μου, Κύριε, και έπλυνα τα χέρια μου για να δείξω την αθωότητά μου; Όντως, μπορεί ακόμη και σήμερα να αναρωτηθεί κανείς για την κατάσταση του κόσμου και το είδος των ανθρώπων που κριτικάρει ο Δαυίδ. Μολονότι, ως μέλη Σώματος της Εκκλησίας έχουμε περάσει σε άλλο επίπεδο, γιατί εν Χριστώ καλούμαστε να αγαπήσουμε και τους εχθρούς, δεν παύει κανένας να αγανακτεί για τρομερές αδικίες που συμβαίνουν, εκπορευόμενες από αναίσθητους και αναίσχυντους ανθρώπους. Εν μέσω εκείνης της κατάστασης που τον τριγύριζε, ο Δαυίδ μπαίνει στο ναό του Θεού, που εθεωρείτο ο κατ’ εξοχήν αγιασμένος χώρος (Έως εισέλθω εις το αγιαστήριον του Θεού). Εκεί σαν σε αποκάλυψη καταλαβαίνει ότι οι άδικοι, οι αλαζόνες θα χάσουν τη δύναμή τους, τα προνόμιά τους, θα νικηθούν από τον Θεό της Δικαιοσύνης, της Αλήθειας και της Αγάπης, από τον Θεό που όρισε Διαθήκη ανάμεσα σε Αυτόν και το λαό του Ισραήλ, περιέχουσα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις, όχι μονάχα των ανθρώπων απέναντι στον Θεό, αλλά και του Θεού απέναντι στους ανθρώπους.

Ωστόσο, δεν υπάρχει στους Ψαλμούς διάκριση άσπρου – μαύρου, από τη μία οι κακοί και από την άλλη οι καλοί, και σε αυτούς τους τελευταίους ο Δαυίδ. Υπάρχει ο σταθερός προσανατολισμός, η προσωπική σχέση και Πίστη – εμπιστοσύνη στον Θεό – Δημιουργό της ζωής και σωτήρα. Χάσιμο της θείας εύνοιας σημαίνει ότι οι άνθρωποι αποστρέφονται τον Θεό ότι αδυνατούν να εμπιστευτούν τη δύναμη Του. Η ταπεινή υπακοή στο θέλημα του Θεού αξιώνει τον Εβραίο να γίνει συνεργάτης Του. Από αυτό μπορούμε να σκεφτούμε ότι η σωτηρία στην οποία σταθερά ελπίζει ο Δαυίδ (τίθεσθαι εν τω Κυρίω την ελπίδα μου), δίδεται ως δώρο στον άνθρωπο από τον Θεό και όχι ως επιβράβευση της ηθικής συμπεριφοράς του. Η ιστορία για τις Γραφές και την ιουδαϊκή παράδοση αποτελεί χώρο εκδήλωσης του θείου θελήματος, οπότε οι θείες ενέργειες και επεμβάσεις δεν γίνονται για την ηθική διόρθωση των επηρμένων και των αδικούντων, αλλά για τη σωτηρία όλων των ανθρώπων.

Εμοί δε το προσκολλάσθαι τω Θεώ αγαθόν εστι, τίθεσθαι εν τω Κυρίω την ελπίδα μου του εξαγγείλαι με πάσας τας αινέσεις σου …

 

Αλλά εγώ να προσηλώνομαι στον Θεό αυτή ’ναι η ευτυχία μου˙ έχω αποθέσει την ελπίδα μου στον Κύριο και Θεό μου, για να εξιστορώ τα θαυμαστά σου έργα. Με αυτά τα λόγια τελειώνει ο ψαλμός, λόγια που σφραγίζουν στους αιώνες μια προσωπική σχέση με τον Θεό τον Ζώντα, στην Παλαιά και ακόμη περισσότερο στην Καινή Διαθήκη (γιατί εδώ έχουμε κορύφωση Αγάπης). Ο Κάλβος μεταφράζει αυτό το προσκολλάσθαι: «να συγκολληθώ το δυνατώτερον».

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ ΓΟΥΝΕΛΑ «ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΨΑΛΜΩΝ», ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΤΟΜΟ «ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΣΟΥ ΣΑΝ ΜΕΛΙ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΚΡΙΤΑΣ, Β΄ ΕΚΔΟΣΗ 1993

ΣΩΤΗΡΗΣ ΓΟΥΝΕΛΑΣ

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949. Παρακολούθησε μαθήματα γαλλικής και ελληνικής φιλολογίας στο Παρίσι (1970-76), άλλα γρήγορα προτίμησε να προσανατολιστεί στη μελέτη της φιλοσοφίας και τη συγγραφή. Η ενασχόληση του με τον Πλάτωνα τον βοήθησε να ανακαλύψει την ορθόδοξη χριστιανική παράδοση. Η γνωριμία με τον Π. Νέλλα το 1982 τον φέρνει στη "Σύναξη". Το διάστημα 1986-1997 έχει την ευθύνη της έκδοσης του περιοδικού. Μεταφράζει: Γκενόν, Βέιλ, Μπερντιάεφ, Φλωρένσκι
Από το 1999 επιμελείται τη σειρά "Γέφυρες" στον Αρμό. Συνεργάζεται με τα περιοδικά "Σύναξη", "Νέα Εστία", "Θεολογία", "Νέα Ευθύνη" και μέχρι πρόσφατα με τις εφημερίδες "Καθημερινή" και "Ελευθεροτυπία".

Τα βιβλία του:
- "Σιωπή και θαύμα" (Δόμος, 1982), 
- "Ταρκόφσκι, ένας νοσταλγός του Παραδείσου" (Διάττων, 1989 και 2002), 
- "Έν πνεύματι" (Παρουσία, 1991), 
- "Ποιητική τετραλογία" (Αρμός, 1995), 
- "Η κρίση του πολιτισμού" (Αρμός, 1997), 
- "Αντίλογος στον Στέλιο Ράμφο" (Καστανιώτης, 2001),
- "Ο ποιητικός οραματισμός του Γιώργου Σαραντάρη" (Ίνδικτος, 2006), 
- "Ο Αντιχριστιανισμός" (Αρμός, 2009).

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΘΡΟΥ: ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΡΑΣΑΝΤΕΣ